Silnik na gaz ziemny od Omnitek teraz z normą EURO VI E. Do grupy silników gazowych o mocy ponad 400 KM i 12 litrów pojemności dołącza jednostka produkowana przez Omnitek w USA. Ten amerykański producent dostarcza napędy gazowe dla ciężarówek i autobusów. Omnitek OT13.42-10 będzie generował 420 KM mocy i 1960 Nm momentu obrotowego. Silnik zasilany gazem ziemnym od Omnitek ma Tankování trvá 3 až 5 minut a je účtování v kilogramech. 1 kg CNG odpovídá 1,4 l benzínu. Mapu se všemi plnicími stanicemi najdete na webu CNGplus.cz, včetně aktuálních cen CNG. K tankování CNG můžete používat i vlastní, domácí plničku CNG, která je připojena k plynové distribuční síti. CNG: najświeższe informacje, zdjęcia, video o CNG; Skoda Scala G-TEC - wersja napędzana gazem ziemnym CNG W ofercie przedstawiono 2 modele pojazdów – 30 sztuk MAN Lion’s City CNG 12 metrów oraz 50 sztuk MAN Lion’s City CNG 18 metrów. Pod maską autobusów znajdzie się gazowy silnik MAN. MAN Lions City CNG (Źródło: MAN AG) Autobusy marki MAN na CNG są produkowane w Polsce – w Starachowicach, a do 2016 roku w Sadach koło Poznania. Badania zbiorników LPG, CNG, LNG i wodoru zamontowanych w układach zasilania pojazdów są przeprowadzane przez inspektorów TDT w zakładach upoważnionych przez oddziały terenowe TDT do przygotowywania przedmiotowych zbiorników do badań. Wykaz zakładów upoważnionych przez TDT do przygotowywania do badań zbiorników zamontowanych na Nowe autobusy na gaz ziemny w tyskim PKM. Śląski przewoźnik poszukiwał dostawcy gazowych autobusów o długości 10,5 metra. Gdy oferta Scania z Citywide 10,5 CNG okazała się zbyt droga wybór padł na czeski produkt – SOR BNG CNG 10,5. Za 8 autobusów CNG PKM Tychy zapłacą 8 841 240 zł brutto. . Streszczenie Niniejszy tekst powstał z inicjatywy czasopisma Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa Ochrona Przeciwpożarowa, aby przedstawić stacje tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym. Zawiera charakterystykę takich obiektów, opis współpracy głównych elementów stacji i ich zadania w procesie przygotowania i dystrybucji gazu ziemnego jako paliwa napędowego. Omawia elementy stacji od przyłącza gazowego, układ osuszająco-filtrujący, zbiornik wyrównawczy, modułową sprężarkę gazu ziemnego, zbiornik zrzutowy, układ chłodzenia gazu, zbiornik stały gazu – magazyn CNG, dystrybutor paliwa, układ sterowania, wraz z aparaturą kontrolno-pomiarową. Opisuje czynności wykonywane na stacji, pracę urządzeń, sytuacje awaryjne i metody postępowania, obowiązki personelu, obsługę dystrybutora, wraz z podłączeniem pojazdu do czasu jego zatankowania CNG. Przedstawienie stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym Charakterystyka obiektów Pojęcia LNG – Liquid Natural Gas (skroplony gaz ziemny) CNG – Compressed Natural Gas (sprężony gaz ziemny) NGV – Natural Gas Vehicles (pojazdy napędzane gazem ziemnym) Nm3 – normalny metr sześcienny (jednostka rozliczeniowa, oznaczająca ilość suchego gazu zawartą w objętości 1m3 przy ciśnieniu 101,325kPa i temperaturze 00C) Wstęp Coraz więcej mówi się w Polsce o paliwie CNG. Aby je poznać postaramy się przedstawić drogę, jaką pokonuje gaz ziemny z odwiertu gazu do zbiornika samochodu. Tak, więc celowym wydaje się prezentację CNG rozpocząć od budowy stacji tankowania tego paliwa. Dzięki temu dowiemy się jak przebiega jego dystrybucja i bezpieczeństwo użytkowania. Wreszcie, jakie przepisy mają zastosowanie przy budowie stacji dystrybucji gazu ziemnego, jakie uwarunkowania prawne musi spełnić pojazd zasilany tym paliwem, a jakie obsługa stacji, normy jakościowe dla gazu, określone podatki, itp. Sprawdzimy, czy jest kompletny zbiór aktów prawnych kompleksowo umożliwiający prowadzenie w Polsce obiektu pod nazwą stacja tankowania pojazdów gazem ziemnym. Postaramy się przedstawić i omówić zagrożenia stanowiskowe, jakie występują na terenie takiej stacji. Abyśmy mogli odpowiedzieć na powyższe pytania poznajmy bliżej to alternatywne paliwo i początki stosowania gazu ziemnego jako paliwa samochodowego. Gaz ziemny jako paliwo silnikowe był już używany w XIX wieku. Pierwszy w historii silnik spalający gaz ziemny skonstruowany zostały w 1860 roku przez Etienne’a Lenoira. Kolejny silnik gazowy, czterosuwowy, skonstruował August Otto w 1878 roku. Od tamtego czasu silniki gazowe przeszły wiele przeobrażeń, a technologia i technika w nich stosowane zostały całkowicie opanowane. Obecnie wzmożone zainteresowanie paliwem, jakim jest sprężony gaz ziemny jest podyktowane troską o stan środowiska naturalnego i dywersyfikacją dostaw paliw silnikowych. Postęp cywilizacyjny spowodował taki przyrost środków transportu, iż realną stała się obawa, że wyczerpią się w niedalekiej przyszłości zasoby paliw ropopochodnych. Z tego powodu konstruktorzy pojazdów poszukują paliw alternatywnych. Jednym z nich jest gaz ziemny. Uznany został za pomost do paliw wodorowych, które mają stać się popularne w niedalekiej przyszłości. Wzrastający ruch środków transportu przyczynia się do postępu degradacji środowiska naturalnego. Ochrona powietrza i zasobów naturalnych ziemi stała się istotnym zagadnieniem, które wpisane zostało do zrównoważonego rozwoju w XXI wieku. Sozologia została wzbogacona o nowe techniki ochrony środowiska, które wymagają wypracowania nowych technologii nieszkodliwych dla środowiska, lub przynajmniej nieuciążliwych dla niego. Dyrektoriat Generalny Energii i Transportu Unii Europejskiej przedstawił optymalny scenariusz rozwoju rynku paliw dla środków transportu, który zakładał procentowy udział CNG na rok 2020 w wysokości 10%. Udział innych paliw substytucyjnych w tym samym roku; 8% dla biopaliw, a 5% dla wodoru. Największy udział CNG w tej grupie paliw założono dzięki dużym zasobom naturalnym gazu na świecie, wysokiemu bezpieczeństwu użytkowania takich silników, ekologicznym zaletom, całkowicie opanowanej technologii; magazynowania, dystrybucji i użytkowania. Ponadto o „Błękitnym paliwie” (nazwa gazu ziemnego oznaczająca jego znikomy wpływ na postępującą degradację środowiska) mówi się, że jest pomostem do paliw wodorowych. Ponieważ jego główny składnik, metan zawiera aż cztery atomy wodoru. W ostatnich latach na świecie nastąpił gwałtowny przyrost pojazdów zasilanych CNG. Liczba takich samochodów w czerwcu 2002 roku wynosiła 1,5 miliona pojazdów, we wrześniu 2003 roku 2,5 miliona, a w grudniu 2003 roku osiągnęła 3,3 miliona. Do końca roku 2007 zbliżyła się już do 8 milionów. Prawie czterdziestu producentów samochodów na całym świecie produkuje już ponad sto modeli pojazdów zasilanych CNG. Seryjnie produkowane są zasilane gazem ziemnym nie tylko samochody, ale różne pojazdy, których silniki posiadają zamkniętą komorę spalania. Po świecie poruszają się tak zasilane motorynki, motocykle, gokarty, kosiarki ogrodowe, promy, poduszkowce, lokomotywy, śmigłowce i wiele innych. Firmy podjęły wyzwanie przyszłości, a ekonomia nakazuje im inwestować w rozwój tego paliwa. Polityka podatkowa wielu państw sprzyja początkom wprowadzania CNG na rynek paliw. Istnieją różne programy krajowe (dotychczas w Polsce praktycznie brak), które wspierają to paliwo poprzez obniżenie akcyzy na CNG, lub jej nienakładanie, wprowadzenie ulg podatkowych dla użytkowników NGV, zwroty podatku dochodowego, dotowanie inwestycji, obniżenie opłat z tytułu parkowania NGV w centrach miast, nakaz stosowania procentowego udziału paliw alternatywnych w firmach transportowych, dotacje do ceny zakupu NGV, obowiązek stosowania paliw alternatywnych w dużych aglomeracjach miejskich, itp. Realizowany jest program międzynarodowy NGV EUROPE dla 15 miast z Unii Europejskiej, w których przy wsparciu funduszy unijnych wprowadza się CNG jako napęd pojazdów. Polska jest krajem członkowskim wspólnoty międzynarodowej. Można zaobserwować coraz większe zaangażowanie wielu podmiotów krajowych tą problematyką. Nasz monopolista jako dostawca gazu ziemnego, chcąc zapewnić swoim klientom komfort energetyczny przy zapewnieniu konkurencyjności kosztów i standardów ekologicznych podjęło działania zmierzające do budowy ogólnopolskiej sieci stacji tankowania CNG. Zakłada się, że stacje budowane przez regionalne konsorcja z PGNiG mają pracować w wielu miastach; Tarnowie, Gdańsku, Gliwicach, Zakopanem, Piotrkowie Trybunalskim, Koninie, Białej Podlaskiej, Siedlcach, Poznaniu, Szczecinie, itp. Kilka starszych stacji jest w trakcie modernizacji, a kolejnych rozbudowa jest planowana. Celem strategicznym w tym obszarze jest stworzenie potencjału zapewniającego udział gazu ziemnego na rynku paliw silnikowych wynoszący 2% w roku 2010 pod marką CNG AUTO. Ministerstwo Finansów przedłożyło projekt objęcia podatkiem akcyzowym CNG od 2008 roku, co spowodowałoby eksploatację autobusów na to paliwo droższą od użytkowania na oleju napędowym. Widać za tym przykładem, że nie zawsze polityka naszego państwa jest zgodna z międzynarodową. Choć kolejny projekt zapewnia zwolnienie z akcyzy do końca października 2013 roku. Postarajmy się spojrzeć na zagadnienie ze strony czysto technicznej, gdyż w Europie pojazdy zasilane gazem ziemnym eksploatowane są nieprzerwanie od 1932 roku. Klasyfikacja stacji tankowania gazem ziemnym W wielu krajach świata obowiązują kompletne regulacje prawne dotyczące paliwa CNG. Różniące się szczegółami wynikającymi z poziomu stosowania zaawansowanych technicznych rozwiązań i aktualnego zapotrzebowania gospodarki, czy wiedzy ekologicznej. W celu ujednolicenia tych przepisów na terenie krajów Wspólnoty Europejskiej, opracowano projekt europejskiej normy „Stacje tankowania NGV” prEN 13638. Przepisy te określają wymagania, które należy stosować podczas projektowania, budowy, montażu, instalacji i badania urządzeń Stacji Tankowania Pojazdów Sprężonym Gazem Ziemnym. Praktycznie wyczerpując zagadnienie i wskazując normy, rozporządzenia i przepisy, jakie zastosowano przy tym opracowaniu. W Polsce podobny dokument został opracowany przez INiG z Krakowa na zlecenie PGNiG pod nazwą Projekt przepisów krajowych w zakresie projektowania, budowy, montażu, badań kontrolnych, uruchamiania i eksploatacji stacji tankowania gazu ziemnego. Może on stanowić podstawę do opracowania regulacji prawnych na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, bądź do wprowadzenia normy zakładowej wzorowanej na propozycjach europejskich. Jednak do czasu opublikowania jednolitego zbioru aktów prawnych obowiązujących podczas budowy i eksploatacji stacji tankowania pojazdów gazem ziemnym będzie miało zastosowanie wiele przepisów krajowych. Konkretne rozporządzenie dla obiektu, stacji tankowania pojazdów gazem ziemnym umożliwi selekcję i jednoznaczne wskazanie przepisów właściwych, wraz z normami, które należy stosować. Takie rozwiązanie pozwoli na udzielenie odpowiedzi na wiele pytań służbom, które w zakresie swej działalności stykają się z takimi obiektami. Zanim to jednak nastąpi, postaramy się spojrzeć technicznym okiem na zespoły urządzeń tworzących stację i zależności pomiędzy nimi. Gaz ziemny umożliwia stosowanie wielu rozwiązań i systemów tankowania w odróżnieniu od paliw płynnych, co pozwala na zwiększenie rentowności stosowania tego ekologicznego paliwa. Wiąże się to jednak z zastosowaniem różnych rozwiązań, których wybór będzie decydował o zastosowaniu odpowiednich środków prewencyjnych, które mimo podobieństw nie będą jednakowe dla wszystkich obiektów. Dlatego postaramy się dokonać klasyfikacji stacji tankowania gazem ziemnym w zależności od różnych uwarunkowań. Jest to o tyle zagadnienie istotne z punktu ochrony przeciwpożarowej, że pozwoli w sposób prosty i odpowiedzialny na wyznaczenie stref ochronnych i środków zabezpieczenia obiektu we właściwy sprzęt ppoż. Dokonanie klasyfikacji stacji pod względem doboru urządzeń, dostępu klientów, przeznaczenia obiektu, posadowienia względem poziomu gruntu, itp. pozwala na wstępne określenie warunków bezpieczeństwa obiektu jak i możliwości jego dalszej rozbudowy. Pierwszym kryterium podziału stacji tankowania pojazdów gazem ziemnym powinna być forma gromadzenia gazu ziemnego na terenie stacji. Możemy zgromadzić go w stanie lotnym, oraz w stanie ciekłym. Stacja będzie, zatem wyposażona w zbiorniki kriogeniczne dla gazu skroplonego, lub zbiorniki ciśnieniowe dla gazu sprężonego. Stacja tankowania gazem skroplonym oznacza punkt umożliwiający dystrybucję gazu ziemnego w postaci ciekłej. Temperatura punktu wrzenia LNG równa jest w przybliżeniu minus 1620C przy ciśnieniu atmosferycznym, które wynosi 101,325kPa. Odpowiednikiem objętości 1m3LNG jest 600Nm3 gazu ziemnego. 600-krotne zmniejszenie objętości w stanie ciekłym w porównaniu do stanu gazowego jest bardzo korzystne z punktu widzenia ekonomiki transportu i magazynowania. Stacja (punkt) tankowania pojazdów gazem ziemnym to zespół wszystkich urządzeń służących do dystrybucji gazu ziemnego od zaworu głównego gazu, lub zbiornika stałego służącego do gromadzenia gazu po przyłącze do tankowania odbiornika. Stacja (punkt) tankowania pojazdów gazem ziemnym sprężonym to zespół współpracujących urządzeń umożliwiających dystrybucję gazu ziemnego o ciśnieniu wyższym od 20MPa w postaci gazowej w danym miejscu. Gaz do stacji możemy dostarczać na dwa sposoby. Transportem kołowym, bądź istniejącą siecią gazową. Dlatego inne będą stosowane urządzenia w obiektach, które pozyskują paliwo innymi metodami. Dokonajmy podziału na stacje; połączone trwale z siecią gazową, oraz niepodłączone do sieci gazowej. Stacja połączona trwale z siecią gazową to zespół urządzeń służących do dystrybucji sprężonego gazu ziemnego, który pobiera gaz bezpośrednio z sieci gazowej. Stacja niepodłączona do sieci gazowej stanowi obiekt dystrybucji CNG usytuowany niezależnie względem przebiegu sieci gazowej, niepodłączony miejscowo do tej sieci. Powoduje, więc konieczność wyznaczenia miejsca rozładunkowo-postojowego. Skoro możemy uruchomić stację niezależną od sieci gazowej to należy rozróżnić elementy stacji, które mogą być przemieszczane i te, które będą posadowione trwale. Przyjmijmy klasyfikację stacji; stacjonarnej, mobilnej, stacjonarno-mobilnej. Stacja stacjonarna to kompletny zespół urządzeń przeznaczonych do dystrybucji CNG, trwale posadowiony w określonym miejscu. Stacja mobilna, to kompletny zespół urządzeń przeznaczonych do dystrybucji CNG zabudowany na podwoziu jezdnym. Czasowe uruchomienie takiej stacji będzie umożliwiało zastosowanie procedur uproszczonych podczas jej uruchamiania i eksploatacji. Stacja stacjonarno-mobilna stanowi trwale posadowiony punkt dystrybucji (dystrybutor gazu, zaplecze techniczne, kasa, infrastruktura, itp.), do którego jest dowożony gaz. Albo dojazdową jest sprężarka, która ma za zadanie podnieść ciśnienie w zbiorniku stałym- magazynie sprężonego gazu ziemnego. Opróżniony magazyn gazu jest napełniany w miejscu, z którego odbywa się dystrybucja, albo zastępowany pełnym. Napełnianie magazynu musi być wykonywane odpowiednio często, aby zapewnić ciągłość dystrybucji CNG. Zabudowana sprężarka na podwoziu jezdnym będzie wymagała spełnienia innych procedur podczas uruchomienia niż transporter zbiorników ciśnieniowych, które zostaną posadowione w miejscu opróżnionych. Ważny jest też podział stacji ze względu na dostęp grup klientów, jej charakter; publiczny, niepubliczny (zakładowy), bądź przydomowy. Stacja publiczna jest dostępna dla wszystkich klientów. Kierujący pojazdem mogą tankować swój pojazd samodzielnie, dlatego celowym jest umieszczenie instrukcji ppoż. w widocznym miejscu z czytelnie określonym rodzajem i kolejnością czynności, jakie należy wykonać, aby zatankować pojazd gazem i na wypadek wystąpienia zagrożenia. Stacja niepubliczna (zakładowa) dostępna jest wyłącznie dla określonej grupy odbiorców. Najczęściej zlokalizowana jest na terenie zamkniętym określonego zakładu, nie świadczy usług dla odbiorców spoza tego zakładu. Pracownicy szkoleni są według procedur zakładowych i w takim przypadku tablice informacyjne będą miały za zadanie przypominać obsłudze o BHP, a nie uczyć właściwego postępowania. Stacja przydomowa (garażowa) przeznaczona jest dla jednego gospodarstwa domowego, bądź kilku gospodarstw z sąsiedztwa. W takim przypadku użytkownik powinien być przeszkolony w zakresie obsługi i zastosowania właściwych środków prewencyjnych przez wytwórcę, lub dostawcę urządzenia. Stację taką (punkt) stanowi sprężarka gazu o niskiej wydajności, która pozwala zabezpieczyć paliwo dla jednego do czterech aut osobowych, lub ciągnika rolniczego, czy kosiarki ogrodowej, albo motocykla, itp. Dystrybutor gazu ograniczony jest do niezbędnego minimum, stanowi wąż i szybkozłącze do podłączenia z pojazdem. Kompletny zespół urządzeń takiej stacji bardzo często montowany jest w garażu. Jest to jeden z wielu przykładów świadczący o bezpieczeństwie tego paliwa, który spowodował na świecie opracowanie indywidualnych przepisów dla stacji tankowania CNG. Taki punkt przydomowy oparty na sprężarce gazu stanowi stację sprężarkową. Gaz o ciśnieniu 20MPa możemy pozyskać jeszcze w inny sposób. Dlatego w zależności od sposobu pozyskiwania, wyróżnimy jeszcze stacje; ze źródła gazu i magazynowe. Te trzy rodzaje stacji będą wyposażone w inne główne urządzenia. Stacja sprężarkowa jest to stacja, która oparta jest na urządzeniach podnoszących ciśnienie gazu ziemnego w miejscu dystrybucji CNG. Tradycyjnie silnik napędowy sprężarki jest napędzany energią elektryczną. Eksploatowane są również silniki gazowe, dzięki których zastosowaniu do stacji doprowadzany jest jeden nośnik energii-gaz ziemny. Próżno by więc szukać głównego wyłącznika elektrycznego. Wydaje się więc celowe odpowiednie oznakowanie takiego obiektu, aby w przypadku konieczności podjęcia akcji gaśniczej usprawnić pracę jednostek straży pożarnej. Można zastosować wyłącznik pożarowy, który jednoznacznie zapewni bezpieczeństwo w obiekcie w trakcie interwencji. Stacja ze źródła gazu, pobiera gaz bezpośrednio z naturalnego złoża występującego w skorupie ziemskiej po odpowiednim przygotowaniu. Lokalizacja takiej stacji możliwa jest tylko w bezpośrednim sąsiedztwie eksploatowanego złoża gazu. Opłacalność dystrybucji jest tym większa im wyższe jest ciśnienie złożowe gazu, gdyż mniejsze jest zapotrzebowanie energii na uzyskanie wymaganego ciśnienia gazu w pojeździe. Eksploatacja złoża będzie powodowała spadek ciśnienia gazu w złożu, a w związku z tym nastąpi konieczność stopniowego zwiększania jego ciśnienia do 20MPa, aby zbiornik pojazdu był maksymalnie napełniony. Przy niepełnym zatankowaniu zbiorników pojazd można eksploatować, ale zmniejszymy jego przebiegi pomiędzy tankowaniami zwiększając jednocześnie częstotliwość tych tankowań. Stacja magazynowa, to miejsce, w którym nie następuje zwiększanie ciśnienia gazu, a jedynie dystrybucja CNG z magazynu gazu. Gaz magazynowany może być w postaci LNG w zbiornikach kriogenicznych, lub w formie CNG w wiązkach butli. Stacja pozyskująca CNG z postaci skroplonej gazu ziemnego jest niezależna od sieci przesyłowej gazu. Prawie 25% gazu ziemnego jest transportowane na świecie w formie skroplonej LNG (-162oC), można go dostarczać cysternami do stacji tankowania, na których sprzedaż do pojazdów odbywać się może w dwóch postaciach CNG, lub LNG. Budowa takiej stacji jest uzasadniona tylko wtedy, gdy zapewniona jest ciągłość dostaw skroplonego gazu ziemnego. Dowożenie gazu w postaci CNG powoduje, że ciśnienie pod jakim gaz jest zmagazynowany musi być znacznie wyższe od ciśnienia napełniania pojazdu. Pojemność magazynu CNG musi być wielokrotnie większa od pojemności zbiornika pojazdu, aby umożliwiła kilkadziesiąt pojedynczych tankowań. Znacząco inna będzie dla motocykla, inna dla samochodu osobowego. Transport magazynu CNG do punktów tankowania NGV jest opłacalny na niewielkie odległości. Jest to prosty i tani sposób uruchomienia czasowych punktów tankowania CNG dla przedsiębiorstw rozważających budowę stacjonarnej stacji. Czasowe posadowienie magazynu CNG, wraz z dystrybutorem nie powoduje kosztownego przygotowania infrastruktury dla przedsiębiorstwa transportowego rozważającego adaptację środków transportu na to paliwo. Napełnianie transportowanych magazynów CNG najkorzystniejsze jest z sieci przesyłowych, lub złóż gazu ziemnego o wysokim ciśnieniu. Bardzo istotnym zagadnieniem dla użytkowników CNG jako paliwa samochodowego jest czas zatankowania zbiorników pojazdu gazem. Na stacjach publicznych trwa tyle samo co zatankowanie paliwa płynnego, ale na stacjach dedykowanych określonym potrzebom ten czas może być wydłużony, aby znacznie ograniczyć koszty eksploatacyjne obiektu. Podzielmy zatem stacje na; typowe (szybkiego tankowania), oraz stanowiskowe rampy (wolnego tankowania), wykorzystujące planowe postoje środków transportu wynoszące kilka godzin. Stacja typowa (szybkiego tankowania) umożliwia pełne napełnienie całkowicie opróżnionych zbiorników pojazdu osobowego, lub dostawczego sprężonym gazem ziemnym w czasie kilku minut (do 1 min., lub do 2 min. w zależności od potrzeb). Coraz więcej stacji posiada oddzielny dystrybutor CNG przeznaczony dla samochodów ciężarowych i autobusów umożliwiający zatankowanie do 3 minut takiego pojazdu. Stanowiskowa rampa (wolnego tankowania) wykonuje pełne zatankowanie opróżnionych zbiorników pojazdu sprężonym gazem ziemnym w czasie kilkugodzinnego postoju na placu postojowym. Taka stacja nie jest wyposażona w magazyn paliwa, który stanowi stacjonarny zbiornik ciśnieniowy. W stanie spoczynku stacji ciśnienie w zamontowanych urządzenia ciśnieniowych będzie niewielkie i równe ciśnieniu zasilania obiektu w granicach np. 2-4 bar. Podczas powolnego wtłaczania gazu do zbiorników pojazdu temperatury gazu nie trzeba zmniejszać bardzo wydajnymi chłodnicami, gdyż jest praktycznie stała i bliska temperaturze otoczenia. Jest to korzystne, gdyż po uzyskaniu maksymalnego ciśnienia w zbiorniku nie następuje jego obniżenie spowodowane spadkiem temperatury gazu. Ten typ tankowania pozwala na równomierne rozłożenie zapotrzebowania energii w poszczególnych godzinach pracy urządzeń stacji. Stosowany w stacjach przydomowych pozwala na zastosowanie sprężarek o bardzo małych wydajnościach i bardzo niskim zapotrzebowaniu energetycznym podczas rozruchu. Wybór długości czasu tankowania nie jest jednoznaczny z wydajnością stacji. Wielostanowiskowa stacja przeznaczona do jednoczesnego tankowania kilkunastu autobusów może zatankować bardzo szybko podłączony tylko jeden pojazd. Również stacja przydomowa przy zastosowaniu odpowiednio dobranego magazynu CNG, mimo niskiej wydajności sprężarki umożliwi szybkie zatankowanie samochodu, a nawet autobusu. Gaz ziemny jako paliwo samochodowe może być oferowany na samodzielnej stacji jak i stanowić ofertę kolejnego paliwa pośród dystrybutorów paliw płynnych. Z tego powodu należy wyróżnić stacje; samodzielne, oraz wchodzące w skład stacji paliw. Stacja samodzielna to obiekt umożliwiający dystrybucję tylko i wyłącznie paliwa CNG. Stacja wchodząca w skład stacji paliw to stacja, na której dokonywana jest dystrybucja oprócz CNG innych paliw; płynnych, gazowych (LPG), itp. Główne elementy stacji tankowaniasprężonym gazem ziemnym mogą być zlokalizowane w różnych miejscach w stosunku do poziomu gruntu, tak więc sklasyfikujemy stacje jako; naziemne, zagłębione poniżej poziomu gruntu, oraz nadziemne. Wyjątek stanowi dystrybutor, który znajduje się na poziomie drogi dojazdowej do stacji. Tak różnorodne lokalizacje urządzeń stacji powodują konieczność określenia stref ochronnych o różnych rozmiarach. Stacja naziemna to zespół urządzeń służących do dystrybucji CNG zabudowany bezpośrednio na poziomie gruntu. Jest to najczęściej spotykana lokalizacja takiego obiektu. Stacja zagłębiona poniżej poziomu gruntu to zespół urządzeń zapewniających dystrybucję CNG umieszczonych pod poziomem gruntu. Takie rozwiązanie zmniejsza strefy zagrożone wybuchem i zwiększa wyciszenie pracy urządzeń umożliwiając budowę stacji nawet na bardzo małym terenie. Ziemia stanowi zaporę ogniową, jednocześnie tłumiącą hałas. Wysoka lotność gazu ziemnego i brak przenikania do gruntu umożliwia budowę głównych urządzeń stacji jak sprężarka, czy zbiornik stały gazu pod powierzchnią. Stacja nadziemna. Główne urządzenia stacji znajdują się nad stanowiskami do tankowania (na dachach budynków, zadaszeniu dystrybutorów). Dzięki temu ulega zmniejszeniu teren, jaki zajmuje stacja. Równocześnie poprawie ulega bezpieczeństwo tankowania, gdyż ewentualne rozszczelnienie głównych urządzeń stacji nie powoduje występowania gazu w bezpośredniej bliskości tankowanego pojazdu, a może wystąpić wyłącznie ponad nim, lub w niewielkiej odległości wokół dystrybutora gazu. Podsumowanie. Powyższa klasyfikacja stacji została dokonana na potrzeby zaprezentowania różnorodności obiektów tego typu, aby podkreślić, że pewne z nich mogą stanowić odstępstwa od przyjętych stereotypów. Można by jeszcze wprowadzić kilka kolejnych. Uważam jednak, że powyższe są wystarczające, aby pokazać szerokie spektrum. Widocznym jest, że różne kryteria mają zastosowanie dla pojedynczego obiektu, dlatego, że kombinacja kilku cech charakteryzujących obiekt tworzy jego najwłaściwszy wizerunek jasno określający jego budowę i wyposażenie. Takie zawężone nazewnictwo stacji tankowania sprężonym gazem ziemnym umożliwia na bardzo dokładne przedstawienie urządzeń stanowiących stację. Pozwoli też na przygotowanie służbom procedur jakie zastosować dla danego obiektu jeszcze przed dokonaniem wizji lokalnej. Ogólne zasady BHP i ochrony Ppoż. będą takie same na stacjach tankowania CNG. Dobór zestawu urządzeń decyduje, w jaki sposób realizowane jest tankowanie pojazdów, dlatego niektóre stacje nie są wyposażane we wszystkie elementy. Ich brak powoduje, że niektóre zagrożenia w danym obiekcie nie wystąpią. Dzięki temu na terenie stacji zostanie wyznaczona strefa ochronna obejmująca mniejszy obszar, a niektóre zagrożenia nie wystąpią wcale. Poszczególne elementy stacji pracują inaczej i spełniają różne zadania. Aby przybliżyć typowe zasady postępowania mogące pomóc w określeniu Instrukcji Warunków Ochrony Przeciwpożarowej i Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego poznamy bliżej urządzenia stacji tankowania sprężonym gazem ziemnym na przykładzie typowego obiektu w kolejnej części tego cyklu zatytułowanym Charakterystyka współpracy głównych elementów stacji i ich zadania. Poznając poszczególne urządzenia określimy dla nich możliwe zagrożenia i przykładowe instrukcje ich obsługi, oraz awaryjnego zatrzymania. Zważywszy na przedstawioną powyżej klasyfikację, od której zależy ostateczny kształt stacji tankowania samochodów sprężonym gazem ziemnym wydaje się celowe dokładne omówienie każdego elementu stacji. Dokonując szczegółowego omówienia bez niniejszego wprowadzenia zawężając budowę stacji do obiektu typowego potraktowałbym temat pobieżnie, co w moim odczuciu znacząco ograniczyłoby możliwość dokładnego jego poznania. Ponadto dokonanie tak obszernej prezentacji stacji w jednym artykule okazało się niemożliwe. Przedstawienie stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym Charakterystyka współpracy głównych elementów stacji i ich zadania Wstęp Artykuł ten jest kolejnym z cyklu omawiającym stacje tankowania CNG i stanowi kontynuację poprzedniego zatytułowanego Charakterystyka obiektów. Stosowane pojęcia nawiązują do jego treści i zostały w nim omówione w zakresie ogólnym. Poniższy tekst ma za zadanie przedstawić główne urządzenia stacji, dzięki czemu możliwe będzie rozpoznanie potencjalnych zagrożeń wynikających z procesu przygotowania gazu ziemnego do stosowania go jako paliwa napędowego, jaki następuje w obrębie stacji. Omówienie to dokonane zostało na najczęściej budowanym obiekcie, jaki spotykają kierowcy na świecie. Stacja Tankowania pojazdów CNG Typową stację publiczną tworzy stacja stacjonarna, sprężarkowa, naziemna, podłączona do gazociągu, wyposażona w magazyn gazu [szczegółowe objaśnienia klasyfikacji stacji zostały podane w poprzednim artykule]. Niezależna budowa, bądź pełna integracja ze stacją paliw płynnych nie wpływa na zmianę pracy poszczególnych elementów stanowiących pełne wyposażenie stacji. Wpływa przede wszystkim na lokalizację poszczególnych elementów dystrybucji gazu ziemnego w bezpośrednim sąsiedztwie urządzeń tankowania paliw płynnych. O tym czy mogą one pracować w strefach bezpieczeństwa tych urządzeń decydują zastosowane rozwiązania techniczne przez producentów tych urządzeń. Jeżeli wymagania takie są spełnione powinna następować integracja elementów dystrybucji CNG z urządzeniami tankowania benzyn, gdyż przyczynia się to do znacznego ograniczenia całego terenu stacji. Obawy wewnętrzne, jakie rodzi w sobie „gaz” postaram się rozwiać opisując poszczególne elementy stacji dystrybucji CNG. Poznajmy, zatem te urządzenia. Główne elementy stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym to; przyłącze gazowe, układ osuszająco-filtrujący, zbiornik wyrównawczy, modułowa sprężarka gazu ziemnego, zbiornik zrzutowy, układ chłodzenia gazu, zbiornik stały gazu – magazyn CNG, dystrybutor CNG, układ sterowania, wraz z aparaturą kontrolno-pomiarową, itp. Przyłącze gazowe to odcinek sieci gazowej od gazociągu zasilającego do kurka głównego wraz z zabezpieczeniem włącznie, służące do przyłączenia instalacji gazowej znajdującej się na terenie i w obiekcie odbiorcy. Ma za zadanie dostarczyć paliwo-gaz ziemny, do stacji, pobierany z sieci gazowej, która jest umiejscowiona pod ziemią. Kurek główny umożliwia ręczne, całkowite odłączenie zasilania całej stacji od dostaw gazu ziemnego. Wznowienie tego poboru możliwe jest po ponownym mechanicznym jego otwarciu. Miejsce umiejscowienia tego zaworu musi umożliwić łatwy dostęp do niego. Winien on być sprawny i wyraźnie oznakowany. W jego sąsiedztwie znajduje się układ pomiarowy, który służy do pomiaru ilości paliwa gazowego pobieranego przez stację i dokonywania rozliczeń z przedsiębiorstwem energetycznym. Od tego miejsca kolejne elementy tworzą już instalację gazową stacji, która musi być wykonana przeciwwybuchowo. Przypomnijmy, zatem najważniejsze informacje o gazie ziemnym; Gaz lżejszy od powietrza, bezbarwny, bezwonny (celowo nawaniany THT), palny, klasa temperaturowa T1, temperatura samozapłonu 650oC, grupa wybuchowości IIA, dolna granica wybuchowości ok. 4,9% objętości, górna granica wybuchowości ok. 15,4% objętości, zależnie od zawartości głównego składnika – metanu. Z tego wynika, że do zagrożenia wybuchem może dojść tylko w pomieszczeniu zamkniętym. Dobrana odpowiednio wentylacja pomieszczenia uniemożliwiająca nagromadzenie się gazu w stężeniu ok. 5% objętości zapewni prawidłowe warunki bezpieczeństwa. W budynkach mieszkalnych zapewnia to niewielkich rozmiarów kanał wentylacyjny z wlotem umieszczonym pod sufitem, dla pomieszczenia, w którym podłączona jest kuchenka gazowa. Od bardzo dawna przywykliśmy do korzystania z gazu ziemnego w gospodarstwach domowych i norm postępowania. Tak samo będziemy go postrzegać, gdy, na co dzień zagości on na naszych stacjach paliwowych. Układ osuszająco-filtrujący Ma za zadanie z gazu ziemnego dostarczanego rurociągiem do stacji wychwycić ewentualne zanieczyszczenia stałe i wodne. Jest to zadanie ważne z dwóch powodów. Po pierwsze paliwo napędowe musi spełniać wymagania EN ISO 15403:200, po drugie, aby zapewnić prawidłową pracę urządzeń stacji. W procesie tankowania gaz ziemny ulega przemiennie znacznemu nagrzaniu i oziębieniu. Gaz o znacznym zawilgoceniu, jeżeli zostanie schłodzony do temperatury poniżej zera stopni Celsjusza może zamarznąć. To wywoła powstawanie korków lodowych w instalacji stacji, które mają negatywny wpływ na pracę poszczególnych urządzeń, oraz uniemożliwią jego zatankowanie do zbiornika samochodu. Można powiedzieć, że klient stacji tankowania CNG ma gwarancję dobrego paliwa, gdyż sprzedawca gazu ziemnego sprężonego jest osobiście zainteresowany jego wysoką jakością. Osuszanie gazu następuje dzięki przepuszczeniu go przez absorbent pochłaniający wilgoć, który stanowi wymienny granulat. Zanieczyszczenia stałe wychwytywane są przez filtry z wymiennymi wkładami przeciwpyłowymi. Osuszanie i filtracja gazu ziemnego na wejściu odbywa się pod ciśnieniem równym, bądź niższym od ciśnienia panującego w przyłączu gazowym stacji. Urządzenia te montowane są na wolnym powietrzu, lub w pomieszczeniach. Główne informacje zawierają szczegółowe instrukcje obsługi, wraz z dokumentacją techniczną zatwierdzoną i dopuszczoną przez Urząd Dozoru Technicznego (zakres zależy od pojemności zbiornika i panującego w nim ciśnienia). Obsługa sprowadza się do okresowej wymiany wkładów, która jest na tyle popularną czynnością, że nie zostanie tutaj omówiona. Wyznaczanie stref ochronnych omówione zostało dla zbiorników ciśnieniowych na przykładzie zbiornika stałego gazu – magazynu CNG w dalszej części. Zbiornik wyrównawczy Naczynie ciśnieniowe, którego zadaniem jest umożliwić stabilną pracę sprężarki gazu. Poprzedzone jest reduktorem ciśnienia gazu w celu stabilizacji tego ciśnienia. W chwili uruchomienia sprężarka gazu wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na gaz ziemny, które ulega ustabilizowaniu po pewnym czasie od jej włączenia. Powodowane to jest nagazowaniem poszczególnych cylindrów sprężarki, oraz rurociągów gazowych podwyższonego ciśnienia pomiędzy nimi, które ulegają odgazowaniu podczas postoju sprężarki. Aby zapobiec takim wahaniom w rurociągach zasilających sprężarkę stosuje się zbiorniki wyrównawcze. Zależnie od potrzebnych ilości gazu zbiornik wyrównawczy może stanowić samodzielny zbiornik ciśnieniowy, bądź odcinek rury dostarczającej gaz o zwiększonej średnicy. W zbiorniku wyrównawczym panuje ciśnienie, jakie panuje w przyłączu gazowym, lub wyższe od niego, (jeżeli zbiornik pełni jednocześnie funkcji zbiornika zrzutowego). Urządzenia takie montowane są najczęściej na wolnym powietrzu, lub w pomieszczeniach technicznych. Wymagają zgłoszenia do UDT. Nie wymagają codziennej obsługi. Metody postępowania z nimi są takie same jak z osuszaczami gazu, gdyż mogą je stanowić zbiorniki o takiej samej budowie. Modułowa sprężarka gazu ziemnego Sprężarka gazu ziemnego podwyższa ciśnienie gazu, jakie panuje w przyłączu gazowym do takiej wartości, która zapewnia uzyskanie ciśnienia gazu ziemnego w zbiorniku samochodu wynoszącego 20MPa. Ciśnienie tłoczonego gazu bezpośrednio ze sprężarki może wynosić więcej, np., 25-30MPa, aby wyrównać straty ciśnienia powodowane długością trasy gazowej od sprężarki do samochodu, lub, gdy takiego ciśnienia wymaga system pracy stacji. Najczęściej stacje tankowania CNG pobierają gaz z sieci średniego ciśnienia, czyli w zakresie powyżej 10kPa do 0,5MPa włącznie. Na odcinku instalacji gazowej przed sprężarką montowany jest zawór zwrotny zabezpieczający przed wzrostem ciśnienia gazu w sieci gazowej przedsiębiorstwa energetycznego. Napęd sprężarki gazu ziemnego stanowi najczęściej silnik elektryczny budowy wzmocnionej w wykonaniu przeciwwybuchowym. Zabudowany na wspólnej platformie, lub ramie zabezpieczonej przed drganiami, wraz z wieloma urządzeniami towarzyszącymi. Stanowią je; układ sterowania, magistrale gazowe wysokiego ciśnienia, aparatura zaporowo-upustowa, międzystopniowe zbiorniki kondensatów, wymiennik ciepła, filtry wylotowe, itp. Od specyfikacji technicznej modułu sprężarki zależy, co będzie w jego składzie. Sprężarka wraz z silnikiem napędowym i osprzętem to urządzenia mechaniczne, które należy prawidłowo uziemić. Wymagana jest dla nich ochrona odgromowa obostrzona. Podczas pracy stwarzają zagrożenia wywołane hałasem, wibracjami, elementami wirującymi, elektrycznością, czy poparzeniami, itp. Po wyłączeniu sprężarki, jej poszczególne cylindry, wraz z pewną częścią rurociągów gazowych ulegają odprężeniu. W czasie takiej redukcji ciśnienia gazu towarzyszy spadek jego temperatury. Oznacza to, że podczas gwałtownego spadku ciśnienia mogą wystąpić zagrożenia powodowane niskimi temperaturami. W kolejnych urządzeniach stacji po sprężarce gazu, aż do przyłącza samochodowego występować będzie wysokie ciśnienie gazu. Jest on poddawany sprężaniu w obiegu zamkniętym, dlatego tylko w warunkach awaryjnych może nastąpić uwolnienie gazu do atmosfery. W celu przeciwdziałania uchodzeniu gazu i mogącym zaistnieć niebezpiecznym sytuacjom montuje się w pomieszczeniu sprężarki czujniki kontrolujące poziom stężenia gazu. Mogą pełnić one funkcje informacyjne dla stacji obsługowych, lub powodować odcięcie gazu i wyłączenie urządzeń stacji w trybie w pełni zautomatyzowanym. Ponadto producenci sprężarek wyposażają je w urządzenia blokujące i wyłączające je przy niedopuszczalnym spadku ciśnienia zasilającego, zbyt niskim poziomie oleju w skrzyni korbowej, czy, przy przekroczeniu zakresu roboczych temperatur, wystąpieniu drgań, itp. Najczęściej sprężarki wraz z osprzętem umieszczone są w dźwiękochłonnej obudowie ochronnej (kontenerze), którego podłoże uniemożliwia iskrzenie i powstawanie wyładowań elektrostatycznych. Konstrukcje budynków murowanych, lub hal przeznaczonych dla urządzeń stacji nie mogą być wykonane z materiałów łatwo palnych i rozprzestrzeniających ogień. Dostęp do tych pomieszczeń przez osoby nieuprawnione powinien być uniemożliwiony. Dla takich pomieszczeń należy dokonać oceny zagrożenia wybuchem. Do podstawy opracowania mogą posłużyć [wymienione w poprzednim artykule]; Projekt przepisów krajowych w zakresie projektowania, budowy, montażu, badań kontrolnych, uruchamiania i eksploatacji stacji tankowania gazu ziemnego, lub projekt europejskiej normy „Stacje tankowania NGV” prEN 13638. Z tym, że projekt europejski obejmując najnowocześniejsze rozwiązania techniczne oparty na wieloletnich doświadczeniach znacząco zmniejsza już strefy ochronne i zagrożenia wybuchem. Projekt polski wyznaczał strefę 1 wewnątrz pomieszczenia pracującej sprężarki, a strefę 2 na zewnątrz, wokół otworów wentylacyjnych z tego pomieszczenia o promieniu 0,2m, zwiększoną do 3m w płaszczyźnie poziomej, jeżeli sprężarka zlokalizowana była na wolnej przestrzeni i do 1m w płaszczyźnie pionowej. Projekt europejski zmniejsza te strefy dla sprężarek o stałej wentylacji umożliwiając wyznaczenie jedynie strefy 2 wewnątrz pomieszczenia, oraz na zewnątrz, wokół otworów wentylacyjnych o promieniu 1m, lub 0,25m zależnie czy została zastosowana nowa metoda obliczenia smugi gazu emitowanego przez komin ( Ponadto nie wyznacza się obszaru ochronnego. Zakres stref ochronnych sprężarki może wchodzić w obszar stref zbiorników ciśnieniowych takich jak magazyny gazu, czy osuszacze. Odległość ulokowania sprężarki od otworów budynku sąsiedniego nie powinna być mniejsza od 3m, z wyjątkiem odpowiedniego projektu, lub postawienia ściany ogniowej, która może umożliwić zmniejszenie tej odległości. Zbiornik zrzutowy Jest to naczynie ciśnieniowe, do którego trafia gaz z tych elementów instalacji gazowej, które ulegają odprężeniu po wyłączeniu sprężarki gazu ziemnego. W chwili wyłączania sprężarki w zbiorniku tym panuje ciśnienie takie samo jak w przyłączu gazowym przed sprężarką gazu. Po jej wyłączeniu podnosi się zaledwie o kilka bar (1-3bar). Dzieje się tak dzięki odpowiednio dobranej pojemności tego zbiornika (lub kilku połączonych naczyń) dla przyjęcia możliwych ilości gazu o wysokim ciśnieniu opuszczających np. cylindry sprężarki. W rurociągu gazowym, poprzez który te niewielkie ilości gazu docierają do zbiornika zrzutowego samoistnie ulega zredukowanie tego ciśnienia. Przed niedopuszczalnym wzrostem ciśnienia zbiornik jest zabezpieczony mechanicznym zaworem bezpieczeństwa. Zbiorniki takie najczęściej są dostarczane, wraz z modułem sprężarki i umieszczane we wspólnej obudowie. Mogą pracować na wolnym powietrzu, lub w pomieszczeniach technicznych. W celu ograniczenia ilości urządzeń i terenu mogą spełniać jednocześnie funkcje zbiornika wyrównawczego. Podlegają pod UDT. Obsługa związana jest z okresowym upustem kondensatów, które będą wychwytywane z gazu przetłaczanego przez sprężarkę. Metody postępowania z nimi są takie same jak z osuszaczami gazu, gdyż mogą je stanowić zbiorniki o takiej samej budowie. Układ chłodzenia gazu Ma za zadanie obniżać temperaturę sprężanego gazu. Jest to realizowane przez chłodnicę międzystopniową, której czynnikiem chłodzącym może być płyn, lub strumień powietrza. Jest ona dostarczana, wraz ze sprężarką gazu. Chłodnice gazu montowane są w bliskości ściany zewnętrznej pomieszczenia sprężarki, bądź na jej dachu. Mogą pobierać powietrze chłodzące z zewnątrz, bądź z wnętrza pomieszczenia sprężarki gazu. W tym drugim przypadku pełnią jednocześnie rolę wentylacji wymuszonej. Zastosowanie chłodnicy strumieniowej zasysającej powietrze z wnętrza pomieszczenia wymaga zamontowania czerpni powietrza w ścianie przeciwległej. Zastosowanie wentylacji grawitacyjnej, poprzecznej praktycznie uniemożliwia zaistnienie we wnętrzu całego pomieszczenia stężenia gazu w granicach wybuchowości. Takie stężenie może wystąpić miejscowo w górnych częściach zamkniętych elementów, jeżeli takie występują. W czasie pracy chłodnicy mogą wystąpić zagrożenia wywołane elementami wirującymi np. śmigłem wentylatora. Napęd wentylatora może być realizowany z samodzielnego silnika elektrycznego w wykonaniu przeciwwybuchowym, lub z wału sprężarki. W sąsiedztwie wyrzutni powietrza z chłodnicy należy wziąć pod uwagę jako potencjalne zagrożenie wyrzut małych ciał stałych jak np. ziarnka piasku, które szczególnie mogą być niebezpieczne dla oczu. Zbiornik stały gazu – magazyn CNG Jest to naczynie ciśnieniowe, najczęściej wiązka połączonych kilku bądź kilkunastu butli stalowych o odpowiednio dobranej pojemności przeznaczona do gromadzenia gazu ziemnego. Często umieszczony jest w obudowie ochronnej; stalowej-kontenerowej, lub brezentowej. Może być posadowiony samodzielnie, bądź w pomieszczeniu sprężarki gazu. Do magazynu kierowany jest gaz ze sprężarki o ciśnieniu 20-30MPa. Jego pojemność jest zależna od zastosowanych urządzeń i potrzeb odbiorców danej stacji tankowania CNG. Wynosi przynajmniej kilkaset metrów sześciennych na stacjach publicznych. Rozładunek magazynu z gazu następuje z wykorzystaniem metody naczyń połączonych i równowagi ciśnienia. Ta powoduje, że magazyn w czasie normalnej pracy, aby umożliwić pełne zatankowanie pojazdu zawsze będzie zawierał gaz ziemny o ciśnieniu 20MPa. Zgromadzony gaz w zbiorniku stałym można odciąć oddzielnie na trasie dolotowej do magazynu i oddzielnie na trasie wylotowej zaworami ręcznymi, których umiejscowienie winna znać obsługa stacji. Na wypadek wzrostu ciśnienia w magazynie zainstalowany jest zawór bezpieczeństwa, który ma za zadanie odprowadzić nadmiar gazu ziemnego w sposób bezpieczny do atmosfery poprzez kolektor wydmuchowy. W skład osprzętu magazynu oprócz ręcznych zaworów mogą wchodzić aktywowane pneumatycznie powietrzem o ciśnieniu kilku bar (np. od 4 do 6 bar) umożliwiające zdalne sterowanie tankowaniem i opróżnianiem poszczególnych butli. Magazyn osłaniany jest przed słońcem i zabezpieczany przed kolizją z pojazdem. Podlega okresowej rewizji wykonywanej przez UDT. Projekt polski obejmował zakres strefy 2 tylko wewnątrz pomieszczeń gdzie posadowiono zbiorniki ciśnieniowe, z obszarem bezpiecznym również wokół otworów przewietrzających. Natomiast lokalizacja na wolnej przestrzeni wymagała wyznaczenia strefy wokół zbiornika o promieniu 3m. Projekt europejski wyznacza strefę 2 zarówno wewnątrz pomieszczenia, jak i wokół otworów przewietrzających o promieniu 1m, lub 0,25m kierując się takimi samymi metodami postępowania jak dla pomieszczenia sprężarki gazu. Dlatego wokół pomieszczenia nie wyznacza się już obszaru ochronnego. Umiejscowienie magazynu gazu w stosunku do otworów budynków opracowane zostało jak dla sprężarki gazu. Odstęp bezpieczny wyznaczono do 5m pomiędzy magazynem gazu, a zbiornikami innych paliw, oraz dystrybutorami tych paliw. Zmniejszenie tej odległości jest możliwe dzięki odpowiedniemu projektowi, wykonaniu ściany ogniowej, lub dzięki zagłębieniu poniżej poziomu gruntu zbiorników z innymi paliwami. Wyznaczone obszary zostały przyjęte dla zbiorników o wodnej pojemności wynoszącej litrów zawierających gaz o ciśnieniu 25MPa. Dystrybutor CNG Jest to urządzenie służące do szczelnego połączenia pojazdu (czasami pojedynczej butli, lub wiązki butli) w celu zatankowania gazem ziemnym o ciśnieniu 20MPa umożliwiające jego opomiarowanie. Dystrybutory pracujące na świecie obsługiwane są przez obsługę stacji, lub samodzielnie przez kierowców pojazdów. W tym drugim przypadku zawierają szczegółową instrukcję czynności, jakie należy wykonać w procesie tankowania samochodu od momentu zdjęcia pistoletu dystrybutora do jego odwieszenia. Mogą też współpracować z terminalem służącym do przyjmowania należności za wydane paliwo. Wchodzić w skład dystrybutora służącego do wydawania kilku paliw płynnych i gazowych posiadających jeden wspólny wyświetlacz. Zewnętrznie niczym nie różnią się od dystrybutorów umieszczonych na stacji paliw płynnych. Dystrybutory CNG wyposażane są jak w przypadku dystrybutorów benzyn również w złącza zrywne, które mają zadziałać w przypadku rozszczelnienia połączenia dystrybutora z samochodem. Zastosowanie takiego zaworu eliminuje niebezpieczne następstwa, jakie może nieść ze sobą odjechanie samochodu połączonego z dystrybutorem. Ponad dystrybutorem powinno być wykonane zadaszenie osłaniające przed deszczem i opadami śniegu. Dystrybutor powinien być zabezpieczony przed najechaniem na niego przez pojazd. Umieszczany jest zawsze w obudowie ochronnej, wewnątrz której zgodnie z projektem polskim wyznaczało się strefę 1. Wokół obudowy wyznaczona była strefa 2 o promieniu 0,2m w poziomie, a zwiększona do 1m w pionie ponad dystrybutorem. Strefę ochronną ustanawiało się o promieniu wynoszącym długość węża dystrybutora, wraz z pistoletem do tankowania powiększoną o 1m. Projekt europejski dla dystrybutora umieszczonego na wolnym powietrzu posiadającego gazoszczelną przegrodę części górnej od dolnej przewiduje wyznaczenie tylko strefy 2, gdy dystrybutor nie wydaje paliwa wokół otworów części dolnej o promieniu wynoszącym 0,25m. Gdy dystrybutor pracuje wyznacza się strefy o takim samym obszarze dodatkowo wokół pistoletu do tankowania, złącza zrywnego i górnego miejsca zamocowania węża dystrybutora. Wyznaczone strefy mogą się przecinać ze strefami dystrybutorów paliw płynnych i zbiornika stałego gazu. Długość węża dystrybutora gazu ziemnego wynosi od 3 do 5 metrów. Tankowany pojazd powinien być zabezpieczony przed samoistnym przemieszczaniem się, odbiorniki elektryczne winny być wyłączone. Kolejny pojazd powinien znajdować się w bezpiecznej odległości. W trakcie tankowania zabronione jest używanie otwartego ognia, urządzeń elektrycznych, telefonów komórkowych, itp. Tak jak to ma miejsce podczas tankowania paliw tradycyjnych. Dystrybutor obsługiwany samodzielnie przez kierowcę powinien ponadto mieć umieszczoną zrozumiałą instrukcję tankowania. Dokładny opis czynności wykonywanych na stacji podczas tankowania pojazdów i prawidłowe postępowanie w przypadku rozszczelnienia instalacji gazowej stacji, lub samochodu zostaną omówione w kolejnej części tego cyklu zatytułowanej Czynności na stacji, praca urządzeń, sytuacje awaryjne, metody postępowania Układ sterowania, wraz aparaturą kontrolno-pomiarową Każda stacja w celu zabezpieczenia prawidłowej pracy zależnie od zastosowanych rozwiązań pracuje w określonym cyklu. Czym bardziej zaawansowane rozwiązania tym więcej urządzeń pracuje w cyklach automatycznych. Główne urządzenia umożliwiające tę pracę i jej kontrolę znajdują się na terenie stacji w strefie bezpiecznej. Mogą być zlokalizowane w budynku, bądź w kontenerze, czy samodzielnej szafie ochronnej na wolnym powietrzu. Dostęp do nich powinien uniemożliwiać ingerencję osób nieupoważnionych bez zgody obsługi stacji. Za ich pomocą można sprawdzić parametry pracy stacji i automatycznie wyłączyć poszczególne urządzenia. Układ sterowania posiada zasilanie w energię elektryczną. Główny wyłącznik prądu powinien być umiejscowiony w miejscu umożliwiającym łatwy dostęp do niego i oznakowany prawidłowo zgodnie z polskimi normami. Instalacja elektryczna powinna być zabezpieczona przed przepięciami atmosferycznymi i przepływem prądów zwarciowych. Sygnały z urządzeń kontrolnych dostarczane są do jednostki centralnej sterowania, która w przypadku przekroczenia dopuszczalnych wartości decyduje o wyłączeniu urządzeń stacji. Zasada działania typowej stacji tankowania CNG Do stacji tankowania paliwo doprowadzane jest siecią podziemnych rurociągów gazowych. Instalacja przyłączeniowa ma za zadanie pobierać z takiego gazociągu gaz o określonym ciśnieniu zapewniając prawidłową pracę urządzeń stacji. Poddany jest on oczyszczeniu przez filtry i osuszacze, po których trafia do zbiornika wyrównawczego. Stamtąd w kolejnych cylindrach sprężarki podnoszone jest stopniowo ciśnienie gazu ziemnego. Po opuszczeniu każdego cylindra poddawany jest separacji i ochłodzeniu. Uzyskany w taki sposób gaz ziemny o wysokim ciśnieniu kierowany jest do zbiornika stałego, który ma za zadanie zmagazynować go do czasu odbioru przez klientów stacji. Dystrybucję CNG z magazynu inicjuje włączenie przycisku po szczelnym podłączeniu pojazdu z dystrybutorem. Różnica ciśnień pomiędzy kilkakrotnie większą pojemnością magazynu, a zbiornikiem pojazdu powoduje pobór gazu z magazynu i zatankowanie samochodu. Wąż dystrybutora ulega odgazowaniu, dzięki któremu możliwe jest odpięcie pistoletu od przyłącza samochodowego. Opróżnienie magazynu do ustalonej wartości przez kilka pojazdów powoduje konieczność włączenia sprężarki gazu, aby umożliwić dalszą dystrybucję paliwa. Wyłączenie jej nastąpi po kolejnym napełnieniu magazynu. Tak w uproszczeniu wygląda proces dystrybucji CNG. W najbardziej zaawansowanych rozwiązaniach przebiega on w sposób całkowicie zautomatyzowany. Oznacza to, że o włączeniu, czy wyłączeniu sprężarki decydują układy sterowania. Obsługi ręcznej wymaga jedynie podłączenie pojazdu z dystrybutorem. Dlatego na świecie w wielu stacjach ta czynność jest wykonywana przez kierowców pojazdów tak jak na stacjach benzynowych. Codziennej obsługi technicznej wymagają te stacje, w których proces dystrybucji nie jest zautomatyzowany. O tym, jaki jest jej zakres decyduje dobór urządzeń. Zasada działania stacji na stanowiskowych rampach tankowania CNG Różnice działania takiej stacji i jej obsługi w stosunku do stacji typowej wynikają z braku zbiornika stałego, magazynu gazu ziemnego sprężonego. Gaz ze sprężarki jest bezpośrednio wtłaczany do zbiorników pojazdów. Sprężarka gazu jest włączana tylko wtedy, gdy na wyznaczonych stanowiskach znajdują się pojazdy. Włączenie sprężarki winno być wykonywane ręcznie po uprzednim podłączeniu pojazdu. Kilku, kilkudziesięciu, czy ponad stu jak to ma miejsce w zajezdniach autobusowych na świecie, czy dużych firmach transportowych. Dzięki takiemu rozwiązaniu temperatura gazu nie ulega znacznemu zwiększeniu, gdyż wzrost ciśnienia gazu w zbiornikach pojazdu następuje w długim okresie czasu. Stacja taka może zaoszczędzić znaczne ilości energii elektrycznej, gdyż jej praca może odbywać się podczas tańszej taryfy za energię i jest realizowana, przy jednokrotnym włączeniu urządzeń stacji na potrzeby wielu pojazdów. Dystrybutory paliwa mogą być ograniczone do bardzo prostych rozwiązań technicznych. Bezpieczeństwo tankowania wielu pojazdów jednocześnie na placu postojowym, czy hali garażowej zależnie od ich liczby, i zastosowania automatycznych zabezpieczeń może wymagać dozoru osobowego, który może zapewnić pracownik obchodowy. Tankowane będą pojazdy zakładowe, a więc na terenie stacji nie będzie osób postronnych, a przebywające będą zaznajomione z instrukcjami stanowiskowymi. W przypadku umiejscowienia instalacji gazowych w halach należy zapewnić pracę wentylacji mechanicznej do czasu panowania nadciśnienia w instalacji gazowej. Podsumowanie Powyższy opis urządzeń stacji i ich funkcji pokazuje stację jako organizm zależnych od siebie elementów. Winny one ze sobą współpracować. Dlatego poszczególne instrukcje obsługi tych urządzeń powinny być opracowane w zgodzie z prowadzoną dokumentacją techniczno-ruchową stacji. Mimo, że strefy bezpieczeństwa urządzeń mogą się na siebie nakładać, należy tak pokierować kierunkiem ruchu pojazdów, aby przejazd przez te strefy nie następował. Wyjątek stanowi dystrybutor, w którego strefach znajdzie się tankowany pojazd. Odpowiednie elementy stacji należy osłonić słupkami, bądź barierkami ochronnymi, lub odpowiednio podnosząc ich cokoły fundamentowe, aby uniemożliwić ich kolizję z pojazdami. Oświetlenie stacji powinno być w wykonaniu przeciwwybuchowym. Prawidłowe oznakowanie stacji znakami ostrzegawczymi i informacyjnymi zmniejsza możliwość wystąpienia zagrożeń i ułatwia pracę. Przyzwyczajenie kierowców do ogólnych zasad; odstęp od tankowanego pojazdu, wyłączenie odbiorników elektrycznych, czy zakaz poruszania się w pewnych określonych obszarach obiektu zdecydowanie ułatwia postępowanie w trakcie wystąpienia zagrożenia. Te zasady podobne są do postępowania na stacjach tankowania paliwami płynnymi. Mają na celu tak samo ochronę życia, zdrowia i mienia. Zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, klęsk żywiołowych i zagrożeń miejscowych. Zabezpieczenie środków ich zwalczania i przeprowadzenia działań ratowniczych. Dlatego stacja tankowania CNG musi być wyposażona w podręczny sprzęt gaśniczy, urządzenia ratownicze, oraz zapewnione zaopatrzenie w wodę gaśniczą. Na terenie stacji należy wyznaczyć drogi ewakuacji i umożliwić wjazd dla pojazdów ratowniczych. Opracowane wytyczne europejskie dla stacji tankowania CNG ograniczają występowanie strefy 1 dla wydmuchów kominów wentylacyjnych. Uznano to jako jedyne miejsce, w którym może powstać atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę gazu z powietrzem w trakcie normalnego działania. Ujście z przewodów wydmuchowych musi następować do atmosfery, nie wolno go kierować do pomieszczeń i stref wybuchowych. Natomiast pozostałe urządzenia objęto strefą 2, gdyż oceniono, że atmosfera wybuchowa gazu ziemnego z powietrzem nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia będzie trwała krótko. Takie doświadczenia zdobyto podczas wieloletniej eksploatacji wielu takich stacji w europie. Początkowo, gdy brak było konkretnych wytycznych dla stacji CNG adoptowano przepisy BHP stosowane przez nurków i straż pożarną. Stacje ogólnie dostępne, stawiane w celach zarobkowych podlegały przepisom prawa handlowego, natomiast poprawiające stan środowiska (dla określonych przedsiębiorstw transportowych) podlegały przepisom gospodarowania energią. Próba wprowadzenia jednolitego systemu oznakowania stacji w europie i polskie członkostwo w jej strukturach powinno odegrać również rolę w symbolice i przestrzeganiu wytycznych dla takich obiektów w Polsce, gdyż pokazuje kierunek dążący do popularyzacji tego paliwa poprzez ujednolicenie odpowiednika „wlewu paliwa” (przyłącza samochodowego) i przepisów. To pomoże w sporządzeniu Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego, oraz Warunków Ochrony Przeciwpożarowej na podstawie szerokich doświadczeń, opartych na przepisach krajowych. Państwowa Straż Pożarna stosuje obecnie ponad 30 aktów prawnych i 100 norm. Niestety wśród nich nie ma jeszcze jednoznacznych wytycznych dla stacji tankowania pojazdów CNG. Na podstawie; • Projekt przepisów krajowych w zakresie projektowania, budowy, montażu, badań kontrolnych, uruchamiania i eksploatacji stacji tankowania gazu ziemnego, opracowanie INiG Kraków 2003, • Projekt europejskiej normy „Stacje tankowania NGV” prEN 13638, • Taryfa dla Paliw Gazowych Nr. 1 Warszawa 2003r, • Doświadczenia własne. Przedstawienie stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym Czynności na stacji, praca urządzeń, sytuacje awaryjne, metody postępowania Wstęp W poprzednich dwóch artykułach omówiony został podział stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym, wraz z opisem poszczególnych urządzeń, i funkcji, jakie wykonują w procesie dystrybucji CNG. Pozostały do omówienia czynności obsługowe wymienionych elementów stacji podczas prawidłowego funkcjonowania jak i podczas wystąpienia ewentualnych stanów awaryjnych. Jak wspomniałem w poprzednich częściach cały proces dystrybucji gazu ziemnego sprężonego może odbywać się automatycznie. Jedynie obsługa dystrybutora wymaga każdorazowo obsługi ręcznej. Stacja w pełni zautomatyzowana również będzie wymagała wykonania czynności i przeglądów okresowych umożliwiających utrzymanie jej w należytej sprawności technicznej i zapewniającej prawidłowe funkcjonowanie. Obsługa stacji przy zachowaniu prawidłowych parametrów pracy ma na celu wychwycenie z gazu ewentualnych zanieczyszczeń stałych, oraz kondensatów. Jest to istotne, gdyż wpływa bezpośrednio na jakość gazu wtłaczanego do zbiorników pojazdów, za którą odpowiada właściciel stacji. Dzięki temu dystrybuowane paliwo spełni wymogi ISO CD 15403 Określenie jakości gazu ziemnego stosowanego jako sprężone paliwo do pojazdów i zapisy Ustawy o systemie monitorowania i kontroli jakości paliw (Dz. U. z dnia 25 września 2006 r.) Za jakość gazu dostarczanego do stacji odpowiada przedsiębiorstwo energetyczne spełniając Warunki Przyłączenia Do Sieci Gazowej, w których określony jest rodzaj paliwa gazowego i jego jakość. Obowiązki obsługi Pracownicy obsługi stacji winni zapewnić prawidłowe funkcjonowanie pracujących urządzeń. Utrzymywać obiekt w należytej sprawności technicznej dbając o planowe wykonywanie czynności obsługowych zgodnie z zaleceniami producenta poszczególnych urządzeń. Dla stacji winna być prowadzona dokumentacja techniczno ruchowa, która będzie zawierała opinie organów uprawnionych dopuszczające poszczególne elementy do pracy, oraz informacje o parametrach ich pracy, wymianach filtrów, naprawach, itp. Dokładne prowadzenie takiej ewidencji na podstawie systematycznej kontroli wskazań urządzeń pomiarowych umożliwia poznanie specyfiki pracy elementów stacji, na podstawie, której można wykonywać czynności regulacyjne, oraz zapobiegać wystąpieniu ewentualnych niesprawności. Obsługa urządzeń zawsze musi być wykonywana zgodnie z instrukcją BHP dla stacji sporządzoną na podstawie instrukcji poszczególnych urządzeń z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności. Niektóre czynności obsługowe zapewniające prawidłową pracę stacji wymagają czasowego zatrzymania urządzeń. W takiej sytuacji należy zabezpieczyć te urządzenia przed możliwością niekontrolowanego włączenia. Odpowiedni wyłącznik po wyłączeniu urządzeń należy oznakować tabliczką informacyjną np. naprawa, prace naprawcze, itp. Uwaga. Nie zawsze wystarczające jest użycie przycisku roboczego „stop”. Stacja to zespół współpracujących urządzeń, których pracą sterują odpowiednie programy. Inne parametry decydują o uruchomieniu silnika napędowego sprężarki gazu, inne włączają układy podgrzewania oleju, a jeszcze inne decydują o uruchomieniu sprężarki powietrza sterującego. W trakcie prac serwisowych, czy naprawczych włączanie jakichkolwiek urządzeń stacji powinno następować tylko za zgodą osób wykonujących te czynności serwisowe. Najbardziej popularne czynności serwisowe wykonywane na stacjach tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym to wymiana filtrów gazu i oleju, spust kondensatu, dolanie oleju i jego wymiana. Są to czynności na tyle typowe, iż nie będą opisywane w niniejszym artykule. Prace serwisowe będą, zatem przebiegały na stacji na ogólnych zasadach obsługi urządzeń technicznych. Ważne jest moim zdaniem zwrócenie uwagi, że podczas wykonywania niektórych z tych czynności, jak wymiana filtra gazu, czy spust kondensatu zostaną uwolnione pewne ilości gazu do atmosfery. Sam kondensat będzie wydzielał silny zapach środka nawaniającego. Stężenie nawaniacza może być tak duże, że zadziałają czujniki DGW. Składowaniu oleju przepracowanego przez sprężarkę gazu będzie ten zapach towarzyszył bardzo długo. Mimo, że zapach ten nie oznacza, że do powietrza przedostał się gaz to będzie przez wszystkich, którzy go wyczują jednoznacznie odbierany. To było celem nawonienia bezzapachowego gazu ziemnego. W tym przypadku jest jednak zjawiskiem, które może być mylnie postrzegane. Po pierwsze zapach ten wyczuwalny w sąsiedztwie tankowanych pojazdów zrazi do tego paliwa sugerując nieszczelności instalacji wprowadzając tym błędne przeświadczenie o zagrożeniu. Po drugie towarzysząc urządzeniom stacji, przyzwyczai do siebie obsługę, usypiając jej czujność. To może spowodować sprowadzenie rzeczywistego zagrożenia. Radą na to jest usuwanie kondensatów w warunkach dobrej wentylacji. Naczynia z kondensatem powinny być przechowywane w takiej odległości i w taki sposób, aby specyficzny zapach nie był wyczuwalny w sąsiedztwie instalacji i urządzeń gazowych. Obsługa dystrybutora CNG Na samoobsługowych stacjach paliw, dystrybutory CNG umieszczane są często we wspólnej obudowie z dystrybutorami innych paliw płynnych. Dzięki temu zmniejsza się teren stacji paliwowej, oraz zasięg stref zagrożenia wybuchem przy ograniczeniu kosztów urządzeń. Kilka dystrybutorów ma jeden wyświetlacz. Transfer danych też jest prostszy i wymaga prowadzenia mniejszej ilości przewodów sygnałowych. Zastosowanie takiego rozwiązania podczas tankowania gazu ziemnego do zbiornika samochodu wymaga zastosowania takich samych aspektów bezpieczeństwa, jak podczas tankowania paliw płynnych. Podstawowe to zatrzymanie pojazdu i zabezpieczenie go przed samoistnym przemieszczeniem. Silnik samochodu, jak i inne urządzenia elektryczne należy wyłączyć. Na stanowisku tankowania nie wolno używać otwartego ognia, palić papierosów i korzystać z telefonu komórkowego. Należy usunąć korek osłonowy przyłącza samochodu i prawidłowo podłączyć do tego przyłącza pistolet węża dystrybutora. Do tego miejsca wszystko przebiega tak jak podczas tankowania paliwa płynnego. Ze względu na fakt, że gaz ziemny jest paliwem bardzo lotnym i wtłaczany jest do zbiornika pojazdu pod ciśnieniem 20MPa musi być zachowana szczelność połączenia pistoletu z odpowiednikiem wlewu paliwa w samochodzie. CNG nie wlewamy do baku. Dlatego pistolet nie jest umieszczany swobodnie w otworze wlewu, tylko zapinany szczelnie na przyłączu samochodowym. Aby kierowcy wykonujący tę czynność po raz pierwszy przeprowadzili ją prawidłowo pozbywając się zbędnych obaw na panelu przednim dystrybutora często umieszczona zostaje instrukcja obrazkowa opisująca wykonanie niezbędnych czynności krok po kroku.. Przykład takiej instrukcji przedstawia zdjęcie Celowo wybrałem na początek pistolet tankowania w odmiennym kształcie od pistoletu tankowania benzyn, aby pokazać możliwie największe różnice mogące wystąpić w konfrontacji tankowania CNG i paliw płynnych. Taka sytuacja ma ulec zmianie, gdyż montowane obecnie pistolety dystrybutorów CNG na Świecie i w Polsce (zdjęcie optycznie przypominają te do tankowania paliw płynnych. Standardem przyłącza samochodowego do takiego pistoletu ma się stać model NGV-1, w dwóch rozmiarach. Pierwszy przeznaczony do tankowania samochodów osobowych i dostawczych, drugi o odpowiednio zwiększonej średnicy umożliwiającej w parę minut zatankowanie samochodu ciężarowego, lub autobusu. Omówienie instrukcji obrazkowej tankowania (zdjęcie Rysunki oznaczone są to czynności opisane powyżej, takie same jak normy postępowania przed rozpoczęciem tankowania samochodu benzyną, czy olejem napędowym. Rysunki nakazują przekręcenie dźwigni pistoletu w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. W takiej pozycji należy pistolet nałożyć na przyłącze samochodowe, a dźwignię ustawić w położeniu uprzednim przekręcając ją zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Podczas wykonania takiej czynności może dać się słyszeć delikatny dźwięk towarzyszący zatrzaskującym się na sobie elementom. Prawidłowo zapięty pistolet pozostanie na przyłączu. Źle zapięty da się zdjąć bez oporu. Rysunki zalecają wciśnięcie przycisku start umieszczonego najczęściej obok uchwytu pistoletu dystrybutora, który zainicjuje tankowanie samochodu. Podczas tankowania, które możemy śledzić na liczydle dystrybutora, pali się dodatkowo lampka, której zgaśnięcie sygnalizuje zakończenie tego procesu. Jest to analogiczne z zatrzymaniem się liczydła dystrybutora. W tym momencie można już odpiąć pojazd od dystrybutora. Rysunki pokazują jak należy to zrobić. Przekręcić dźwignię pistoletu odwrotnie do ruchu wskazówek zegara. W takiej pozycji pociągnąć ją do siebie i odwiesić w uchwycie dystrybutora. Dźwignia samoistnie powinna powrócić do ułożenia się po prawej stronie rękojeści. Dlaczego tak to wygląda? Szczelność połączenia zapewniają elementy takie jak stosowane są w szybkozłączach hydraulicznych, np. wężach ogrodowych. Aby je połączyć trzeba czasowo zwiększyć średnicę końcówki „żeńskiej” umożliwiając zatrzaśnięcie się jej na końcówce „męskiej”. Taką czynność powodujemy ruchem dźwigni pistoletu. Wciśnięcie przycisku „start” powoduje pobór gazu z magazynu i nagazowanie węża dystrybutora, poprzez który gaz dostaje się do przyłącza samochodowego i zbiornika pojazdu. Należy zaznaczyć, że tylko prawidłowe połączenie pistoletu z pojazdem umożliwi rozpoczęcie procesu wtłaczania gazu do pojazdu. W przypadku nieszczelności tego połączenia tankowanie zostanie natychmiast przerwane. Niektóre dystrybutory są wyposażane dodatkowo w wyświetlacz informujący o stanie napełnienia zbiornika gazem wyrażonym w procentach. Jeżeli kierowcy zależy na zatankowaniu określonej ilości gazu może przerwać tankowanie w każdej chwili naciskając przycisk „stop” umieszczony w sąsiedztwie przycisku „start”. Bezpośrednio po zatankowaniu pojazdu w wężu dystrybutora znajduje się gaz o wysokim ciśnieniu. Ruch dźwignią powoduje w pierwszej kolejności usunięcie tego gazu z komory pistoletu, po którym dopiero następuje jego rozłączenie od przyłącza samochodowego. Czym gwałtowniej przekręcimy dźwignię, tym gwałtowniej nastąpi wyrzut tego gazu. Zaleca się, aby wykonywać tę czynność delikatnie. Tak samo jak wykonuje się otwarcia wielu ręcznych zaworów w instalacjach hydraulicznych. Odgazowanie pistoletu dystrybutora najczęściej realizowane jest za pomocą węża powrotnego połączonego wylotem z atmosferą, lub zbiornikami stacji. Dlatego węże do tankowania CNG są dwudrożne. Wciśnięcie przycisku „start” nie jest jednoznaczne z uruchomieniem sprężarki gazu. O jej włączeniu decyduje spadek ciśnienia w magazynie wywołany kilkoma tankowaniami. Zdjęcie Nr. 3 pokazuje panel boczny dystrybutora wykorzystującego inne rozwiązanie konstrukcyjne, w którym pistolet jest wykonany w kształcie nam wszystkim znanym. Naciśnięcie dźwigienki spustu pistoletu zastępuje czynność opisaną na rysunkach powodującą zatrzaśnięcie się pistoletu na przyłączu samochodowym. Wciśnięta blokada (taka jak w pistoletach do tankowania paliwa płynnego) pozwala na uwolnienie z ręki pistoletu podczas tankowania. Po tej czynności należy wykonać przełączenie dźwigni włącznika start, które zainicjuje rozpoczęcie tankowania. Po zatankowaniu, dźwigienkę przełącznika ustawiamy w położeniu stop. Ponownie naciskając dźwigienkę spustu pistoletu rozpoczynamy proces odgazowania komory pistoletu poprzez wąż powrotny. Dzięki temu pistolet możemy swobodnie zdjąć z przyłącza samochodowego i odwiesić w uchwycie dystrybutora. Każdorazowe zatrzymanie tankowania powoduje konieczność ponownego wciśnięcia przycisku start (zależnie od zastosowanych rozwiązań technicznych), bądź przekręcenia dźwigni włącznika pełniącego tą samą funkcję. Bez wykonania tej czynności tankowanie nie będzie wznowione. Porównałem część osprzętu różnych dystrybutorów CNG, aby na ich przykładzie pokazać prostotę ich obsługi. Czynności takie dla obu dystrybutorów, mimo, że wykonane za pomocą odmiennych rozwiązań technicznych powodują wykonanie takich samych zadań, zmierzające do bezpiecznego zatankowania pojazdu sprężonym gazem ziemnym. Podłączenie odbiornika Obecnie w Polsce mogą wystąpić indywidualne problemy związane z podłączeniem samochodu. Wywołane są one montażem kilku różnych końcówek przyłączy samochodowych i pasujących do nich odpowiednich pistoletów. Do chwili, kiedy przyłącze NGV-1 nie wyprze z rynku wcześniej montowanych, lekarstwem na nie jest wymiana przyłącza samochodowego w zakładzie diagnostyki instalacji gazowych w pojazdach, lub zaopatrzenie dystrybutora gazu w adapter. Podłączenie adaptera wykonujemy najpierw do przyłącza samochodowego. Dopiero na niego zapinamy pistolet dystrybutora. Po zatankowaniu pojazdu zdejmujemy w odwrotnej kolejności. Przykłady adapterów pokazuje zdjęcie Nr. 4. Niektórzy kierowcy posiadają takie przejściówki i wożą je ze sobą w samochodzie. Każdy kierowca zna umiejscowienie przyłącza do tankowania CNG w swoim pojeździe. Jest ono zawsze osłonięte. W samochodach osobowych produkowanych fabrycznie z instalacją na paliwo CNG istnieje tendencja, aby umieszczać przyłącze tankowania w sąsiedztwie wlewu benzyny pod wspólną klapką osłonową (zdjęcie Nr. 5). Jeżeli pojazd jest jednopaliwowy, napędzany silnikiem zasilanym tylko CNG to przyłącze to zamontowane jest zamiast wlewu benzyny pod tą klapką. Czasami montowane jest jeszcze w bocznym poszyciu karoserii. Wtedy chronione jest nakręcanym korkiem plastikowym, czasami zamykanym na kluczyk. W pojazdach zaadaptowanych do paliwa gazowego można spotkać to przyłącze umieszczone w; komorze silnika, zderzaku, bagażniku, itp. miejscach. Ciśnienie typowe, pod jakim CNG można wtłoczyć do zbiorników pojazdu wynosi 20MPa. Inaczej jest z samodzielnymi zbiornikami przenośnymi. Mogą mieć one ograniczone dopuszczalne ciśnienie poniżej 20MPa. Dlatego najważniejszym elementem bezpiecznego przeprowadzenia zatankowania takiego zbiornika, czy pojedynczej butli jest bezwzględne sprawdzenie jej maksymalnego ciśnienia roboczego przed jej podłączeniem. Większość dystrybutorów wyłącza się automatycznie, gdy ciśnienie w zbiorniku osiągnie wartość 20MPa. Decyduje o tym spadek określonych ilości gazu, jakie przetłaczane są przez dystrybutor. W przypadku podłączenia odbiornika o określonym mniejszym ciśnieniu roboczym wartości te nie będą prawidłowe. Dlatego nie wolno go tankować z zastosowaniem procedur określonych dla typowego tankowania pojazdów CNG. Nie chodzi o obostrzenie tych zasad, a jedynie zwrócenie szczególnej uwagi, że zatankowanie zbiornika przenośnego wymaga dodatkowej weryfikacji na podstawie tabliczki znamionowej, lub informacji umieszczonych na płaszczu zbiornika. Zbiorniki przenośne, lub wiązki takich zbiorników znalazły zastosowanie w laboratoriach badawczych, oraz przemyśle. Wykorzystywane na stacjach tankowania jako magazyny gazu mają najczęściej zwiększone ciśnienie robocze od typowego podawanego przez dystrybutor CNG, co powoduje, że podczas tankowania można je potraktować jak zwykły odbiornik. Jednak i w takim przypadku należy bezwzględnie sprawdzić ciśnienie robocze. Tankowanie CNG Podczas tankowania, jak również w czasie odgazowania węża słychać charakterystyczny szum, który jest naturalnym zjawiskiem. Jest to jeden z elementów różniących dystrybucję gazu ziemnego od paliw płynnych, do którego należy się zwyczajnie przyzwyczaić. Ponadto dzięki temu zjawisku można zdiagnozować nieszczelność w instalacji gazowej zarówno stacji jak i pojazdu. Może zdarzyć się, że podczas tankowania będzie słyszalny syk znacznie bardziej wyraźnie niż zazwyczaj, a pistolet do tankowania zacznie się szronić. Oznacza to, nieszczelność połączenia pistoletu z pojazdem. Najczęściej wywołuje to nadmierne zużycie uszczelki typu „oring” przyłącza samochodowego (zdjęcie Nr. 5), lub jej brak. Jest to tylko niesprawność, którą łatwo usunąć poprzez założenie nowej uszczelki. Kierowcy, którzy odjeżdżają ze stacji zapominając odpiąć wąż dystrybutora po zatankowaniu pojazdu spowodują mechaniczne jego odpięcie, podczas, którego uwolniona zostanie niewielka ilość gazu do atmosfery. Zadziała złącze zrywne, które jest montowane na wężu dystrybutora w miejscu podłączenia go do obudowy. Po takim zdarzeniu, łatwo jest podłączyć ponownie wąż do dystrybutora. Należy jednak dokonać jego oględzin, czy nie uległ on uszkodzeniu uniemożliwiającemu jego dalszą eksploatację. Stany awaryjne W przypadku zaobserwowania awarii mogącej zagrozić zdrowiu przebywających w pobliżu ludzi, lub mieniu należy użyć wyłącznika awaryjnego bezpieczeństwa „grzyb”, który umieszczany jest na dystrybutorze CNG jak również w innych widocznych miejscach na terenie stacji tankowania gazem ziemnym. Osoba, która dokonała awaryjnego wyłączenia winna zabezpieczyć miejsce zdarzenia i powiadomić obsługę stacji o zaistniałym fakcie. Do tego celu służą instrukcje, wskazujące aktualne numery telefonów wywieszone w widocznym miejscu. Obsługa stacji zadecyduje czy jest to niesprawność, czy awaria i podejmie odpowiednie kroki postępowania. Zależnie od oceny sytuacji, wyznacza się osobę odpowiedzialną za zabezpieczenie terenu stacji w przypadku zaobserwowania awarii mogącej zagrozić zdrowiu przebywających w pobliżu ludzi, lub mieniu, oraz prawidłowe i bezpieczne usunięcie awarii do czasu ponownego włączenia stacji do eksploatacji. W trakcie prac naprawczych włączanie jakichkolwiek urządzeń stacji następuje tylko na wyraźne polecenie ekipy usuwającej awarię. W przypadku wystąpienia pożaru na terenie stacji, urządzeń, pojazdu, albo wyposażenia należy, bezzwłocznie wyłączyć stację przyciskiem awaryjnym bezpieczeństwa. Jest to ważne, gdyż ten przycisk realizuje wyłączenie natychmiastowe wszystkich urządzeń bez zwłoki technologicznej. Zależnie od zastosowanych rozwiązań może być podłączony do urządzeń ostrzegania sygnałem świetlnym, czy dźwiękowym, realizować odcięcie zasilania, itp. (Tego wyłącznika nie należy używać do normalnego wyłączania stacji.) Tak samo należy postępować w przypadku zaobserwowania niekontrolowanego uchodzenia gazu ze stacji. Nieszczelność instalacji gazu wychwycą czujniki stężenia gazu montowane w pomieszczeniach. Zależnie od zaawansowania systemów ostrzegania, uruchomią sygnał dźwiękowy, świetlny, wentylację pomieszczeń, lub odetną zasilanie, itp. Uchodzeniu gazu oprócz dźwięku towarzyszy charakterystyczny zapach środka nawaniającego, oraz miejscowe szronienie instalacji gazowej spowodowane znaczną redukcją ciśnienia gazu. W takiej sytuacji należy zgasić wszystkie źródła ognia, płomyki jałowe piecyków gazowych. Zamknąć główny zawór gazu i elektryczności. Zabezpieczając teren należy brać pod uwagę prawdopodobne konsekwencje powstania wysokiej temperatury i zapalenia się gazu w miejscu ulatniania. Jeżeli nieszczelność zaistniała w pojeździe, należy go zabezpieczyć i bez uruchamiania silnika, oraz pozostałych odbiorników elektrycznych posadowić w odległości bezpiecznej. Nie wolno wykonywać czynności mogących wywołać iskrzenie. Należy usunąć bezzwłocznie, jeżeli to możliwe powód nieszczelności. Zamknąć ręcznie zawory butlowe pojazdu, do których powinien być zapewniony łatwy dostęp. W przypadku wystąpienia pożaru na terenie stacji, urządzeń, pojazdu, albo wyposażenia należy bezzwłocznie wyłączyć stację. Postępować jak w przypadku uchodzenia gazu z instalacji stacji, lub pojazdu. Nie włączać silników samochodowych, nie używać wyłączników elektrycznych, otwartego ognia itp. Powiadomić Straż Pożarną, oraz osoby dozoru stacji. Ludzi znajdujących się w pobliżu skierować do obszaru bezpiecznego. Po usunięciu niesprawności, usterki, lub awarii należy odnotować jej fakt w dokumentacji eksploatacyjnej. Podsumowanie Oznakowanie stacji i jej eksploatacja zgodnie ze sporządzonymi instrukcjami Warunków Ochrony Przeciwpożarowej i Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego ułatwiają eliminację zagrożeń i uniknięciu paniki. Określenie powstania możliwych zagrożeń i ich wpływu na wprowadzanie sytuacji niebezpiecznych pozwala na opanowane reakcje i prawidłowe przeciwdziałanie skutkom tych niebezpieczeństw. Należy wyodrębnić możliwe zagrożenia stwarzane przez materiały i substancje; oddzielne przez elementy stacji, oddzielne wynikające z przewożonych ładunków przez pojazdy. Przyzwyczajenie kierowców do ogólnych zasad; odstęp pomiędzy tankowanymi pojazdami, wyłączenie odbiorników elektrycznych, czy zakaz poruszania się w pewnych określonych obszarach obiektu zdecydowanie ułatwia pracę jak i postępowanie w trakcie wystąpienia zagrożenia. W praktyce jest to o tyle kłopotliwe w polskich warunkach, że obecnie pracujące stacje tankowania CNG różnią się jeszcze od stacji tankowania paliw płynnych. Najczęściej stacje tankowania gazu ziemnego znajdują się na terenach zakładów pracy udostępniających użytkownikom zewnętrznym swoje dystrybutory. Kierowca nie tankuje samochodu osobiście, czasami szuka obsługi. Do dystrybutora benzyny bezołowiowej musi podjechać od dystrybutora CNG, czasami nawet do drugiej stacji. Czuje się skrępowany, gdy potrzebuje skorzystać z toalety… itp. Kłopoty z taką organizacją towarzyszyły również dystrybucji paliw płynnych. Na szczęście mamy je już za sobą i wypracowaliśmy standardy i normy postępowania. Nawet, gdy te normy są łamane na sąsiednich stanowiskach podczas tankowania, przez dudniące radio w samochodzie, telefon komórkowy, czy przelewającą się benzynę nie czujemy się w trakcie tankowania samochodu niebezpiecznie. Chyba, że patrzymy na topniejącą zawartość naszego portfela w oczach, kiedy cyfry opłaty za paliwo z dystrybutora kręcą się z zawrotną szybkością. Popularność, CNG może zmienić ten pogląd, a w miarę rozwoju rynku tego paliwa pozbędziemy się wielu obaw. Moim zamiarem było przedstawienie pracy stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym, oraz czynności, jakie na niej są wykonywane, wraz z wystąpieniem możliwych sytuacji awaryjnych, jako czynności znanych nam wszystkim. Obowiązujących na stacjach tankowania paliw płynnych. Dodatkowo wzbogaconych o normy i przepisy stosowane przy urządzeniach ciśnieniowych i sprężarkach. Mam nadzieję, że udało mi się to uwidocznić pokazując CNG jako paliwo bardzo bezpieczne. Na świecie ten pogląd jest podparty wieloma przykładami. Radiowozy policyjne coraz częściej stosują to paliwo, gdyż samochód ostrzelany z broni maszynowej nie wybucha. Młodzież uczy się jeździć gokartami na gaz ziemny, gdyż można takie zawody przeprowadzać również w halach sportowych bez uszczerbku dla jakości powietrza do oddychania. Ponadto podczas ewentualnej kolizji, czy przewrócenia takiego pojazdu kierujący nie zostanie oblany paliwem. Organizatorzy imprez masowych w czasie, których gwałtownie wzrasta ruch komunikacyjny również stosują jako napęd ekologiczny CNG do pojazdów. Nawet ratraki poruszające się po pięknych górskich stokach zaczęły używać tego paliwa, aby ten krajobraz zachować dla kolejnych pokoleń. Wzorem państw stosujących paliwa alternatywne powinniśmy zawrzeć dogłębną analizę ewentualnych zagrożeń od strony zagadnienia ochrony Ppoż. w samodzielnym rozporządzeniu, bądź w jego części dedykowanej wyłącznie dla obiektu Stacja Tankowania Paliwa CNG. Zapewnić odpowiedniki krajowe norm powołanych w UE. Zawęzi to znacznie zagadnienie i uprości wiele procedur. Inaczej, będziemy nadal dopasowywać krajowe rozporządzenia, które oceniamy, że winniśmy zastosować dla takiego obiektu. Między innymi; • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. z 2003r. Nr 1, poz. 8). • Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. z 2003r. Nr 107, poz. 1004). • Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006r w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr. 75, poz. 690 z 2003r). • Rozporządzenie Ministra Gospodarki poz 1055 z dnia 30 lipca 2001r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. nr. 97 z dn 11 wrzesień 2001). • PN-EN 1127-1 Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia. • PN-EN 1834-1 Silniki spalinowe tłokowe. Wymagania bezpieczeństwa dotyczące projektowania i budowy silników przeznaczonych do stosowania w atmosferze potencjalnie wybuchowej. Część 1 Silniki grupy II przeznaczone do stosowania w atmosferze palnych gazów i par. • PN-EN 50014 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Wymagania ogólne i metody badań. • PN-EN 60079-10 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 10: Klasyfikacja przestrzeni zagrożonych wybuchem. • PN-EN 60079-14 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 14: Instalacje elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (innych niż w kopalniach). • PN-EN 60079-17 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 17: Kontrola i konserwacja instalacji elektrycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (innych niż w kopalniach). • PN-92/E-05202 Ochrona przed elektrycznością statyczną. Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe. Wymagania ogólne. • PN-92/E-05203 Ochrona przed elektrycznością statyczną. Materiały i wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem. Metody badania elektrycznego właściwego i oporu upływu. • ZN-G-8101 Zakładowa Norma PGNiG Sieci gazowe. Strefy zagrożenia wybuchem. • I wiele innych. Powyższe rozporządzenia i normy lub fragmenty dotyczące zagadnienia, gdyby zostało opublikowane rozporządzenie dedykowane Stacji Tankowania Pojazdów Sprężonym Gazem Ziemnym znalazłyby się w nim jako powołania normatywne, co w znacznym stopniu usprawniłoby pracę wielu podmiotów, zapewniających prawidłową budowę i eksploatację takich obiektów w Polsce. Żadne z nich nie zawiera w tytule stacji tankowania CNG i można by odnieść mylne wrażenie, że takich stacji w Polsce nie ma. A jednak przybywa ich każdego roku. Odpowiadając na postawione pytanie w pierwszym artykule o unormowania prawne określające bezpieczeństwo użytkowania paliwa CNG widać, że należy udzielić na nie odpowiedzi, że obecnie w Polsce takiego kompletu jeszcze nie ma. Zagadnienie to nie jest unormowane kompleksowo, ani dla obiektu dystrybucji tego paliwa, ani dla pojazdu, który jest nim napędzany. W konsekwencji wynikają i rozbieżności, co do zakresu przeszkolenia obsługi takiej stacji…, itp. Przypisywanie CNG możliwych zdarzeń losowych, które bezpośrednio nie wynikają z jego właściwości powoduje, że ocena zagrożeń stanowiskowych występujących na terenie stacji tankowania dla tego paliwa w Polsce jest zbyt obszerna. Hamuje to rozwój rynku tego bezpiecznego paliwa dla środków transportu, powodując rosnącą biurokrację przepisów, które lepiej na wszelki wypadek dla niego zastosować. fot. Coltri są dedykowane indywidualnym użytkownikom lub firmom użytkujących niewielkie floty pojazdówW oczekiwaniu na stacje CNGBrak ogólnodostępnych stacji oferujących gaz ziemny jako paliwo silnikowe nie jest przeszkodą w użytkowaniu samochodów CNG. Mając własne przyłącze do sieci gazowej można bez problemu użytkować pojazdy CNG. Wymaga to jednak inwestycji w infrastrukturę niezbędną do tankowania samochodów sprężonym gazem infrastrukturę o wydajności dostosowanej do liczby użytkowanych samochodów dostarcza firma ma w ofercie sprężarki CNG firmy Coltri o wydajności od 5m³/h do 30 m³/h,które można podłączyć do domowej lub zakładowej instalacji gazowej, zapewniając tankowanie pojazdów zasilanych gazem ziemnym, a także stacje CNG o większych wydajnościach dla średnich i dużych firm np. transportowych, piekarni, hurtowni ekologicznego paliwa jakim jest gaz ziemny powoduje znaczne oszczędności nawet do 40% w stosunku do paliw tradycyjnych. Ile kosztuje CNG z własnej stacji?Cena metra sześciennego gazu ziemnego z własnego przyłącza, który jest używany do napędu samochodów, czyli wraz z akcyzą wynosi obecnie około 2 zł 15 gr za metr sześcienny (brutto). Do tego należy doliczyć jeszcze prąd niezbędny do sprężenia gazu ziemnego do ciśnienia 20 MPa. Są to koszty na poziomie około 15 gr za metr sześcienny, do tego dochodzi jeszcze 20 gr/m³ kosztów utrzymania sprężarki. W sumie daje to kwotę około 2 zł 50 gr za metr sześcienny gazu ziemnego z własnego przyłącza to bardzo atrakcyjna propozycja dla flot pojazdów o różnej liczebnościVW Caddy średnio na 100 km zużywa około 5,5 kg gazu (7,5 m³) co daje kwotę 18,70 zł. Od nowego roku w projekcie o alternatywnych paliwach ekologicznych jest mowa o zniesieniu akcyzy, co spowoduje redukcję kosztów w przypadku VW Caddy do 11,50 zł na 100 się, że 1 m³ gazu odpowiada 1,2 l benzyny i nieco mniej niż 1 l oleju napędowego. Oznacza to, że samochód, który zużywa 12 l oleju napędowego będzie spalał około 13 m³ gazu pod uwagę wspomnianą wcześniej cenę gazu 2 zł 50 gr za m³, która jest prawie dwukrotnie niższa od benzyny czy oleju napędowego należy liczyć się z oszczędnością w kosztach związanych z paliwem na poziomie 35-40%. Koszt oleju napędowego to około 54 zł na 100 km, eksploatacja na gazie to 32 zł 50 gr na 100 km. Oszczędności rzędu 22 zł na 100 km pozwalają na szybki zwrot inwestycji na niezbędną do tankowania infrastrukturę infrastruktury, sprężarki są zależne od tego ile samochodów będzie ona obsługiwała i rozpoczynają się od około 20 tys. zł za pojedynczy kompresor dla jednego samochodu do 250-350 tys. zł za średniej wielkości profesjonalną stację sprężania gazu ziemnego, z magazynami i dystrybutorem, która daje możliwość sprzedaży gazu dla odbiorców zewnętrznych. Jest to bardzo ciekawa alternatywa dla przedsiębiorców chcących rozszerzyć zakres swojej działalności, ponieważ obrót paliwem do wartości 100 tys. euro rocznie nie wymaga koncesji na sprzedaż w domu tańsze o złotówkę niż w PGNiGUżytkowanie pojazdów w oparciu o gaz ziemny pochodzący z własnego przyłącza, który jest tańszy o blisko złotówkę od CNG oferowanego na stacjach PGNiG pozwala to na zwiększenie efektu ekonomicznego dla sprężarka Aspro na stacji sprężania gazu ziemnego firmy Eljon w KaliszuAkcyza na CNGAkcyza na gaz ziemny z własnego przyłącza może być płacona na dwa sposoby. Jeżeli użytkownik zużywa dużo gazu ziemnego warto pokusić się o wykonanie drugiego przyłącza i zadeklarować, że pochodzący z niego gaz trafia do pojazdów. Na podstawie zużycia gazu z tego przyłącza naliczany jest podatek akcyzowy. Posiadanie drugiego przyłącza zabezpiecza także odbiorcę przed zwiększeniem chwilowego zużycia gazu (co może mieć miejsce przy tankowaniu samochodów). Taki wzrost zużycia może spowodować, że użytkownik „wpadnie” w widełki wyższej jest dobór odpowiedniej wydajności kompresorów i magazynu gazu w stosunku do zużycia paliwa by efekt ekonomiczny był jak za wykorzystanie gazu ziemnego jako paliwa silnikowego można także płacić na podstawie deklaracji, w której użytkownik określa jaką część zużytego gazu ziemnego stanowi CNG do napędu pojazdów. Na tej podstawie dostawca gazu (PGNiG) dolicza do ceny gazu podatek urządzenia oferowane przez firmę ASF można ograniczyć koszty użytkowania samochodu w większym stopniu niż z wykorzystaniem gazu z publicznych stacji CNG, ponieważ cena metra sześciennego sprężonego gazu ziemnego z własnego przyłącza jest o około złotówkę niższa niż na stacjach PGNiG. Kompresory ASF. Lider w sprzedaży sprężarek CNG MCH5 | Kompresor gazowy MCH5 CNG Kompresory CNG przygotował specjalną ofertę na przydomowy Kompresor MCH5 CNG o wydajności 85 l/min, 5 m3/h, jest to proste i ekonomiczne rozwiązanie dla stworzenia infrastruktury tankowania CNG. Technologicznie bezkonkurencyjny, budzi zainteresowanie na rynkach światowych. Jest to bezwątpienia najlepsza oferta … Kompresory ASF. Lider w sprzedaży sprężarek CNG MCH5 | Kompresor gazowy MCH5 CNG Czytaj więcej » Samodzielne tankowanie CNG. Pobożne życzenia ministerstw a rzeczywisty brak działań Zmianom legislacyjnym w zakresie samodzielnego tankowania LPG (propan-butan) od samego początku towarzyszą kontrowersje związane z wykluczeniem z prac kwestii samodzielnego tankowania CNG i LNG. W tej sprawie w maju zabrało głos Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej oraz Ministerstwo Gospodarki. … Samodzielne tankowanie CNG. Pobożne życzenia ministerstw a rzeczywisty brak działań Czytaj więcej » LIST | Samodzielne tankowanie to ogromna szansa na rozwój rynku CNG w Polsce W związku z przeprowadzanymi konsultacjami społecznymi w zakresie samodzielnego tankowania LPG do pojazdów, Portal wystosowały apel do użytkowników pojazdów CNG oraz osób związanych z rynkiem CNG w Polsce o przesyłanie swoich wniosków dotyczących samodzielnego tankowania CNG. Państwa aktywność i … LIST | Samodzielne tankowanie to ogromna szansa na rozwój rynku CNG w Polsce Czytaj więcej » Użytkownicy CNG złożyli wniosek do Ministerstwa Gospodarki w sprawie tankowania CNG W związku z przeprowadzanymi konsultacjami społecznymi w zakresie samodzielnego tankowania LPG, użytkownicy CNG złożyli 15 stycznia 2013 roku do Ministerstwa Gospodarki wniosek, w którym zwróciło się o wprowadzenie samodzielnego tankowania CNG do pojazdów. Portal przedstawił argumenty za wprowadzeniem takiej … Użytkownicy CNG złożyli wniosek do Ministerstwa Gospodarki w sprawie tankowania CNG Czytaj więcej » Samodzielne tankowanie CNG – prosimy o pilne przesyłanie wniosków! Portal kontynuuje wysiłki na rzecz przywrócenia samodzielnego tankowania CNG na stacjach w Polsce. Trwają właśnie ostateczne prace nad wprowadzeniem samodzielnego tankowania LPG do pojazdów. Niestety, Ministerstwo Gospodarki w swoich działaniach całkowicie pominęło kwestie dotyczące CNG. Dlatego postanowiliśmy wykorzystać instytucje … Samodzielne tankowanie CNG – prosimy o pilne przesyłanie wniosków! Czytaj więcej » LIST | Quo vadis CNG? Wakacyjne wyjazdy pozwalają na oderwanie się od szarej rzeczywistości i poszerzenia horyzontów o nowe perspektywy. Bez wątpienia dzieje się tak wśród kierowców pojazdów CNG, którzy decydują się na wyjazd do państw zdecydowanie bardziej przychylnych dla rozwoju CNG niż Polska. Zapraszamy … LIST | Quo vadis CNG? Czytaj więcej » Minister Infrastruktury podpisał skandaliczne rozporządzenie zakazujące samodzielnego tankowania CNG! W dniu 15 lipca 2011 roku Minister Infrastruktury podpisał rozporządzenie, na podstawie którego została wyeliminowana możliwość samodzielnego tankowania CNG przez kierowców. W jego zapisach znajdziemy nowe regulacje, zawarte w § 15a. „Osoby napełniające zbiorniki […] CNG, LNG i wodoru zamontowane … Minister Infrastruktury podpisał skandaliczne rozporządzenie zakazujące samodzielnego tankowania CNG! Czytaj więcej » Ministerstwo Infrastruktury chce zlikwidować samodzielne tankowanie CNG! W marcu 2011 roku wypłynęła informacja o przesłaniu przez Ministerstwo Infrastruktury projektu rozporządzenia do Komisji Europejskiej, w którym pojawił się zapis o likwidacji samodzielnego tankowania sprężonego gazu ziemnego (CNG). Według poprawki do rozporządzenia, takiej czynności mogłaby dokonywać wyłącznie osoba po … Ministerstwo Infrastruktury chce zlikwidować samodzielne tankowanie CNG! Czytaj więcej » Firma AEROTECNICA COLTRI oferuje szeroką gamę kompresorów CNG do zastosowania w domu lub obsługi małej floty pojazdów użytkowych. W asortymencie małych sprężarek CNG obecnie znajdują się 3 modele kompresorów – MCH3, MCH5 oraz MCH10. Dzięki zróżnicowanej wydajności każdego z urządzeń jest ono w stanie sprostać specyficznym wymaganiom każdej floty pojazdów. Wyłącznym przedstawicielem AEROTECNICA COLTRI w Polsce jest firma ASF ze Starowej Góry koło Łodzi. Fot. AEROTECNICA COLTRI -kompresor MCH5 CNG Źródło: Aktualnie w ofercie małych kompresorów CNG marki Coltri znajduja się: – MCH 3 – przeznaczony do tankowania 1 pojazdu CNG; – MCH 5 – przeznaczony do tankowania floty 2-3 małych pojazdów zasilanych metanem; – MCH 10 – dla tankowania floty nawet kilku pojazdów użytkowych zasilanych gazem ziemnym. Fot. AEROTECNICA COLTRI -kompresor MCH10 CNG Źródło: Szczegółowe informacje na temat kompresorów CNG marki Coltri: Firma ASF ul. Centralna 7, 95-030 Starowa Góra Tel. +48 609 407 470 Fax. +48 42 235 40 93 E-mail: biuro@ Fot. ASF – skuteczny i szybki serwis kompresorów Coltri (na Oplu Combo CNG) Źródło: Podobne wpisy Strefa Metanu CNG – Wielki Test Flotowy 2014 – Relacja Strefa Metanu | ASF pokazało kompresory Coltri na GasShow 2014… CNG | Nowa modułowa stacja CNG Graf w ofercie marki… Coltri MCH5 CNG. Niezawodna sprężarka CNG dla małej floty pojazdów CNG na BakePol 2013 | ASF i Iveco wystawi pojazdy… COLTRI – duże domowe sprężarki CNG GasShow 2013 | Firma ASF zaprasza do obejrzenia kompresorów CNG… Źródło:ASFPortal Strefa Metanu – Targi Stacja Paliw 2016 – Zaproszenie Najważniejsi reprezentanci branży ekologicznych paliw gazowych na największej Międzynarodowej Wystawie pojazdów i technologii CNG, LNG 'Strefa Metanu' 11-13 maja Targi Stacja Paliw, EXPO XXI, Warszawa Na stanowisku portalu oraz Fundacji Green Fuel spotkają sie przedstawiciele polskiej i międzynarodowej branży … Strefa Metanu – Targi Stacja Paliw 2016 – Zaproszenie Czytaj więcej » Tagged with: ASF, CNG, ekologiczne paliwo, Fundacja Green Fuel, Gaz Ziemny, LNG, Portal Strefa Metanu, Tankowanie CNG, Targi Stacja Paliw, zbiorniki cng, Zbiorniki kompozytowe Sprężarka CNG dla Piekarzy od ASF na BAKEPOL Sprężarka CNG dla Piekarzy od ASF na BAKEPOL ASF lider sprzedaży kompresorów CNG do tankowania pojazdów zasilanych CNG zaprasza Wszystkich Piekarzy na Targi Przemysłu Piekarskiego i Cukierniczego BAKEPOL 2015 gdzie na Stanowisku 61 w hali A można zapoznać się ze … Sprężarka CNG dla Piekarzy od ASF na BAKEPOL Czytaj więcej » Kompresor CNG Coltri MCH-10-14/ET CNG – WIELKI TEST Kompresor CNG Coltri MCH-10-14/ET CNG Kompresor CNG Coltri MCH-10-14/ET CNG Kompresor CNG Coltri nowy model jest obecnie testowany przez firmę ASF. Wyniki testów nowej wersji sprężarki Coltri MCH-10-14/ET CNG trafią do producenta, jednak należy pamiętać ze dalej jest to sprawdzony i bardzo dobry model przyzakładowej … Kompresor CNG Coltri MCH-10-14/ET CNG – WIELKI TEST Czytaj więcej » Oferta specjalna na sprężarki CNG od ASF W związku ze zbliżającymi się Targami GasShow, gdzie w „Strefie Metanu” pojawią się nasi Partnerzy, firma ASF przygotowała specjalną ofertę na sprężarki CNG do tankowania przy domu, w pracy w zakładzie, i wszędzie tam gdzie mamy dostęp do gazu. Firma … Oferta specjalna na sprężarki CNG od ASF Czytaj więcej » GasShow 2013 | Firma ASF zaprasza do obejrzenia kompresorów CNG Aspro i Coltri Kompresor CNG od ASF na Targach GasShow Firma ASF zaprasza do obejrzenia oferty kompresorów marek Aspro i Coltri na zbliżających się targach GasShow 2013. W dniach 6-7 marca 2013 roku w EXPO XXI będzie można bliżej zapoznać się z przydomowymi … GasShow 2013 | Firma ASF zaprasza do obejrzenia kompresorów CNG Aspro i Coltri Czytaj więcej » Użytkownicy CNG złożyli wniosek do Ministerstwa Gospodarki w sprawie tankowania CNG W związku z przeprowadzanymi konsultacjami społecznymi w zakresie samodzielnego tankowania LPG, użytkownicy CNG złożyli 15 stycznia 2013 roku do Ministerstwa Gospodarki wniosek, w którym zwróciło się o wprowadzenie samodzielnego tankowania CNG do pojazdów. Portal przedstawił argumenty za wprowadzeniem takiej … Użytkownicy CNG złożyli wniosek do Ministerstwa Gospodarki w sprawie tankowania CNG Czytaj więcej » Samodzielne tankowanie CNG – prosimy o pilne przesyłanie wniosków! Portal kontynuuje wysiłki na rzecz przywrócenia samodzielnego tankowania CNG na stacjach w Polsce. Trwają właśnie ostateczne prace nad wprowadzeniem samodzielnego tankowania LPG do pojazdów. Niestety, Ministerstwo Gospodarki w swoich działaniach całkowicie pominęło kwestie dotyczące CNG. Dlatego postanowiliśmy wykorzystać instytucje … Samodzielne tankowanie CNG – prosimy o pilne przesyłanie wniosków! Czytaj więcej » POZNAŃ | Modernizacja stacji CNG na finiszu! Wielkimi krokami zbliża się koniec modernizacji stacji CNG w Poznaniu przy ul. Głogowskiej. Ustawiono już nowy dystrybutor z dwiema końcówkami tankowania oraz nowy kompresor CNG. Trwaja ostatnie prace wykończeniowe i roboty ziemno-budowlane. Modernizacja stacji CNG w Poznaniu rozpoczęła się w … POZNAŃ | Modernizacja stacji CNG na finiszu! Czytaj więcej » KRAKÓW | Zmiany na stacji CNG przy ul. Siewnej W ostatnim czasie na stacji CNG w Krakowie przy ul. Siewnej doszło do kilku zmian – zarówno pozytywnych, jak i tych o negatywnych skutkach dla kierowców. Dzięki zmodernizowaniu aparatury tankującej udało się skrócić czas tankowania oraz poprawić ciśnienie zatankowanego metanu … KRAKÓW | Zmiany na stacji CNG przy ul. Siewnej Czytaj więcej » Blue Corridor 2012 | Polskie ekipy z wizytą u znanego producenta kompresorów. W dniu 13 i 14 września 2012 roku w stolicy Republiki Czeskiej przebywał Międzynarodowy Konwój pojazdów CNG i LNG – Blue Corridor 2012. Była to niepowtarzalna okazja, aby uczestnicy mogli zapoznać się również z procesem produkcji kompresorów CNG, które powstają … Blue Corridor 2012 | Polskie ekipy z wizytą u znanego producenta kompresorów. Czytaj więcej »

tankowanie cng w domu