Izolacja akustyczna stropu zapewnia wygłuszenie dźwięków powstających na wyższych kondygnacjach, dzięki czemu zapewnia komfortowe korzystanie z budynku. Rodzaj materiału do wykonania izolacji akustycznej stropu zależy w głównej mierze od budulca użytego do wykonania przegrody poziomej. Izolacja akustyczna stropu żelbetowego Strop gęstożebrowy jest jednym z najczęściej wykonywanych rodzajów stropów w budownictwie jednorodzinnym. Składa się on z belek prefabrykowanych, pustaków, które wypełniają wnętrze oraz nadbetonu. Strop gęstożebrowy zbroi się żelbetowym wieńcem. Co istotne, konstrukcja ta posiada wiele ważnych zalet, stanowiących element W budynku ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V, mającym kondygnację z posadzką na wysokości powyżej 25 m ponad poziomem terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku oraz w budynku wysokościowym (WW) ZL IV przynajmniej jeden dźwig powinien być przystosowany do potrzeb ekip ratowniczych, spełniając wymagania Polskiej Normy dotyczącej dźwigów dla straży pożarnej. Program BDEC umożliwia obliczenie i przygotowanie. świadectwa charakterystyki energetycznej budynku (wraz z plikiem .xml wsadowym do urzędowego genera-. tora świadectw energetycznych) projektowanej charakterystyki energetycznej budynku. analizy cieplno-wilgotnościowej zarówno dla pojedynczych przegród jak i całego budynku. Fot. 7 – Najpierw dolną cześć słupa ocieplono – podobnie jak cokół domu – płytami polistyrenu ekstrudowanego, a następnie górną – aż do ocieplenia stropu podcienia – styropianem. Następnie przystąpiono do ocieplania pozostałej części słupa płytami styropianu grafitowego, o większej grubości niż polistyrenu Ogrzewanie podłogowe grubość warstw. W przypadku warstwy izolacyjnej na którą składa się folia przeciwwilgociowa oraz styropian, możemy mówić o grubości ok. 15 cm. Im grubsza będzie warstwa izotermiczna, tym mniej ciepła będzie oddawane w kierunku stropu lub podkładu betonowego. Przyjmuje się, że jest to minimalna wartość w . Kryterium doboru stropu powinna być, poza spełnieniem wymagań techniczno-użytkowych, minimalizacja pracochłonności oraz kosztów jego wykonania. Budynek, według definicji Prawa budowlanego, to obiekt budowlany trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych. We wcześniejszych artykułach opisałem fundamenty („IB” nr 2/2014), realizujące pierwszą część powyższej definicji, oraz stropodachy wentylowane („IB” nr 1/2014), będące specyficznym rodzajem przegrody zewnętrznej, której elementem nośnym jest strop. Skupiłem się wówczas głównie na parametrach izolacyjnych. Konstrukcja stropów wymaga jednak szerszego omówienia. Funkcje stropu Podstawowym zadaniem stropów jest przenoszenie ich ciężaru własnego oraz obciążeń zewnętrznych: stałych i zmiennych użytkowych oraz ciężaru ścianek działowych. Jako sztywna tarcza stropy razem z wieńcami decydują o sztywności poziomej budynku. We współpracy ze ścianami stanowią ochronę poszczególnych kondygnacji przed przenikaniem ciepła, dźwięków i pary wodnej. Wszystkie stropy, niezależnie od tego z czego zostały wykonane, ze względu na funkcję, jaką pełnią w budynku, powinny spełniać wymagania: – wytrzymałości, – sztywności, – izolacyjności cieplnej i akustycznej, – ognioodporności, – trwałości. W zależności od rodzaju materiałów stosowanych na konstrukcję nośną rozróżnia się stropy: drewniane, stalowe, stalowo-betonowe, stalowo-ceramiczne, ceramiczno-żelbetowe, żelbetowe i z betonu sprężonego. Ze względu na przeznaczenie funkcjonalne stropy dzieli się na międzykondygnacyjne i nad podziemiami, a także stropy poddasza i stropodachy. Obecnie we wszystkich rodzajach budownictwa najszerzej stosuje się stropy żelbetowe i ceramiczno-żelbetowe, a przy większych rozpiętościach – stropy z betonu względu na sposób wykonania stropy żelbetowe i z betonu sprężonego można podzielić na monolityczne, prefabrykowane i monolityczno-prefabrykowane (zespolone). Pod względem konstrukcyjnym rozróżnia się stropy: belkowe, płytowe zbrojone jedno- i wielokierunkowo, płytowo-żebrowe, gęstożebrowe itp. Rodzaje stropów Stropy płytowe Stropy żelbetowe monolityczne Elementem nośnym tych stropów jest płyta żelbetowa. Pod względem statycznym wyróżniamy stropy pracujące jedno- lub wielokierunkowo. Płyty jednokierunkowe oparte są na dwóch równoległych ścianach (rys. 1). W przypadku płyt podpartych na większej liczbie krawędzi o zaliczeniu do tej grupy decyduje stosunek długości krawędzi dłuższej do krótszej. Jeśli jest większy niż dwa, to płyta jest jednokierunkowa, jeśli mniej – płyta pracuje dwukierunkowo. Rys. 1 Rozmieszczenie zbrojenia w płycie pracującej jednokierunkowo [5] W budownictwie jednorodzinnym najczęściej mamy do czynienia z płytami żelbetowymi monolitycznymi. Sposób pracy statycznej determinuje układ zbrojenia w stropie. Rozpiętość płyt żelbetowych zbrojonych jednokierunkowo zazwyczaj nie przekracza 3,0–3,5 m. W przypadku płyt zbrojonych krzyżowo (dwukierunkowo), ze względu na większą sztywność, rozpiętość najczęściej wynosi do ok. 5,0 m. Grubość płyty żelbetowej, klasę betonu oraz rodzaj i ilość zbrojenia każdorazowo powinien wyznaczyć uprawniony projektant na podstawie przeprowadzonych obliczeń. Stropy monolityczne realizuje się w całości na budowie. Po wymurowaniu ścian nośnych wykonywane jest pełne deskowanie na całej powierzchni przeznaczonej na strop. W szalunku układane są pręty zbrojenia głównego oraz pręty rozdzielcze, stabilizujące rozstaw zbrojenia głównego. Pręty układa się na podkładkach dystansowych, których zadaniem jest zapewnić wymaganą otulinę betonową zabezpieczającą stal przed działaniem czynników mogących powodować korozję. Tak przygotowaną strukturę wypełnia się mieszanką betonową o konsystencji pozwalającej na dokładne wypełnienie szalunku (fot. 1). Po związaniu uzyskujemy sztywną płytę żelbetową o zaprojektowanej nośności. Fot. 1 Strop monolityczny żelbetowy w trakcie wypełniania mieszanką betonową Stropy żelbetowe prefabrykowane Stropy płytowe prefabrykowane pozwalają na skrócenie czasu realizacji budowy, ale ze względu na rozmiar i ciężar elementów wymagają stosowania ciężkiego sprzętu do transportu i montażu. Najczęściej stosowanym stropem tego typu jest płyta kanałowa Żerań o rozpiętości 2,4–6,0 m i szerokości elementów 90, 120 i 150 cm (fot. 2). Fot. 2 Płyty żerańskie pozwalają na szybki montaż stropu, ale wymagają zastosowania ciężkiego sprzętu Stropy żelbetowe monolityczno-prefabrykowane Stropy tego typu składają się z płyty prefabrykowanej o grubości 5–7 cm i rozpiętości do 9,0 m, w której częściowo zatopione jest zbrojenie konstrukcyjne (pręty zbrojenia dolnego oraz kratownice). Po ułożeniu płyt na ścianach stanowią one tracony szalunek dla wylewanej na mokro płyty monolitycznej. Najbardziej rozpowszechnione są stropy Filigran (fot. 3) o zbrojeniu jednokierunkowym oraz stropy 2K, w których po wprowadzeniu dodatkowych wkładek stalowych uzyskuje się zbrojenie dwukierunkowe. Fot. 3 Prefabrykowany element stropu Filigran Stropy gęstożebrowe Stropy gęstożebrowe to szczególny typ stropów płytowych. Kilkucentymetrowej grubości płyta zespolona jest z podpierającymi ją żebrami żelbetowymi w rozstawie nie większym niż 90 cm. Przestrzenie pomiędzy żebrami wypełnione są pustakami stropowymi, stanowiącymi rodzaj trącego szalunku. Stropy gęstożebrowe zaliczają się do konstrukcji prefabrykowano-monolitycznych. W budownictwie ogólnym stosowane są stropy różniące się kształtem i materiałem pustaków oraz prefabrykowanych belek. Najpowszechniej stosowane są stropy: Teriva, Akermana, Ceram oraz Fert. Stropy Teriva Są to stropy gęstożebrowe składające się z kratownicowych belek prefabrykowanych z betonową podstawą, pustaków z lekkiego betonu oraz monolitycznego nadbetonu, z którego formują się żebra i płyta. Ogólny schemat stropu Teriva pokazano na rys. 2. Rys. 2 Schemat rozmieszczenia elementów stropu Teriva [4] Stropy Teriva występują w kilku odmianach różniących się parametrami geometrycznymi oraz wytrzymałościowymi (tab. 1). Tab. 1 Parametry charakteryzujące stropy Teriva [5] Przeznaczenie stropu Rodzaj stropu Teriva Obciąż. ponad ciężar własny [kN/m2] Ciężar konstr. stropu [kN/m2] Rozpiętość stropu [m] Wysokość stropu [cm] Rozstaw belek [cm] Grubość nadbetonu [cm] Budynki mieszkalne 4,0/1 4,0 2,68 2,4–7,2 24,0 60 3,0 4,0/2 4,0 3,15 2,4–8,0 30,0 60 4,0 4,0/3 4,0 3,40 2,4–8,6 34,0 60 4,0 Budynki użyteczności publicznej 6,0 6,0 4,0 2,4–7,8 34,0 45 4,0 8,0 8,0 4,0 2,4–7,2 34,0 45 4,0 Odporność ogniowa stropów Teriva (niezależnie od rodzaju stropu) przy wykończeniu dolnej powierzchni tynkiem cementowo-wapiennym o grubości nie mniejszej niż 10 mm wynosi REI 60. Podwyższenie odporności ogniowej stropów Teriva może nastąpić przez zastosowanie innego wykończenia dolnej powierzchni stropu, np. płytami gipsowo-kartonowymi GKF, płytami wiórowo-cementowymi lub zastosowanie odpowiednich sufitów podwieszonych. Izolacyjność akustyczna stropu Teriva, w zależności od jego zastosowania, powinna spełniać wymagania określone w normie [3]. W celu spełniania tych wymagań w budownictwie mieszkaniowym i ogólnym należy przyjmować odpowiednie rozwiązania podłóg według „Katalogu rozwiązania podłóg dla budownictwa mieszkaniowego i ogólnego” jak dla stropów gęstożebrowych o zbliżonej masie metra kwadratowego stropu. Izolacyjność cieplna stropów Teriva, bez warstw wykończeniowych (od góry i od dołu), określona oporem cieplnym wynosi: – Teriva 4,0–0,37 m2 K/W, – Teriva 6,0 i Teriva 8,0– 0,39 m2 K/W. Montaż stropu rozpoczyna się od oparcia na ścianach nośnych kratownicowych belek (rys. 3). Belki wymagają podparcia punktowego na długości w rozstawie maksymalnym ok. 1,5–2,0 m. Minimalna szerokość oparcia na ścianie to 7 cm. Rys. 3 Kratownicowa belka stropu Teriva [5] Na belkach układane są pustaki stropowe, które są elementami wypełniającymi, stanowiącymi rodzaj traconego szalunku. Kolejnym krokiem jest wykonanie deskowania oraz zbrojenia wieńców. Ostatni etap to wypełnienie mieszanką betonową przestrzeni między pustakami oraz warstwy 3–4 cm płyty nadbetonu (rys. 4). Rys. 4 Szczegół podparcia i ułożenia pustaków stropu Teriva Stropy Akermana Jest to strop monolityczny z wypełnieniem pustakami ceramicznymi (rys. 5). Jego cechą charakterystyczną jest brak prefabrykowanych belek. Podczas montażu konieczne jest wykonanie pełnego (lub pasmowego) deskowania, na którym układane są pustaki. W powstałe przestrzenie między pustakami układa się zbrojenie wynikające z obliczeń wytrzymałościowych. Ze względu na kształt przekroju są to pojedyncze pręty o średnicy 10–20 mm zawieszone na strzemionach typu V (fot. 4). Rys. 5 Konstrukcja stropu Akermana Fot. 4 Wypełnianie stropu Akermana mieszanką betonową Podstawowe charakterystyki stropów Akermana o różnej wysokości pustaków zestawiono w tab. 2. Tab. 2 Parametry charakteryzujące stropy Akermana [5] Wysokość pustaka [mm] Masa stropu [kg/m2] z płytą betonu uzupełniającego (nadbetonu) grubości Maksymalna rozpiętość [m] stropu z płytą betonu uzupełniającego (nadbetonu) grubości 30 mm 40 mm 30 mm 40 mm stropodach ciągły lub częściowo utwierdzony stropodach swobodnie podparty strop ciągły lub częściowo utwierdzony strop swobodnie podparty 150 235 260 6,20 5,40 5,00 4,15 180 264 289 7,30 6,50 5,90 4,90 200 288 313 8,20 7,15 6,50 5,40 220 312 337 8,80 7,70 7,00 5,90 Stropy Ceram Ten rodzaj stropów łączy cechy stropów Akermana i Teriva. Pustaki stropowe są ceramiczne, ale układa się je na prefabrykowanych stalowo-ceramicznych belkach nośnych (rys. 6). Rys. 6 Schemat stropu Ceram Belki prefabrykowane typu Ceram stanowią żebro konstrukcyjne stropu i składają się z: – dolnego pasa złożonego z kształtek ceramicznych szerokości 12 cm, wysokości 4 cm; – zbrojenia złożonego z trzech prętów stalowych (dwa pręty w pasie dolnym i jeden pręt w pasie górnym) oraz strzemion ze stali 4,5 mm ułożonych w formie kratownicy o przekroju trójkątnym, łączących zbrojenie górne ze zbrojeniem dolnym; przy rozpiętości stropu powyżej 4,2 m dolna strefa rozciągania w belkach typu Ceram-45 wzmocniona jest dodatkowo jednym lub dwoma prętami stalowymi w celu uzyskania dopuszczalnego całkowitego obciążenia dla zakładanej rozpiętości stropu. Dostępne są belki o rozpiętościach od 2,37 do 7,17 m z modułem 30 cm. Sposób układania stropu jest taki sam jak stropu Teriva. Stropy Fert Mają podobną konstrukcję do stropów Ceram, różnią się w zasadzie tylko wielkością i kształtem pustaków ceramicznych (rys. 7). Produkowane są: – strop Fert-40 o rozstawie belek co 40 cm, wysokości konstrukcyjnej 23 cm; – strop Fert-45 o rozstawie belek co 45 cm, wysokości konstrukcyjnej 23 cm; – strop Fert-60 o rozstawie belek co 60 cm, wysokości konstrukcyjnej 24 cm. Rozpiętość modularna wynosi 2,7–6,0 m ze stopniowaniem co 0,3 m. Rys. 7 Konstrukcja stropu Fert Wymienione rodzaje stropów gęstożebrowych nie wyczerpują katalogu stosowanych rozwiązań. Wiele z istniejących w budynkach typów stropów nie jest już dziś produkowanych (np. DZ-3). Powstaje również wiele nowych rozwiązań związanych z potrzebą ograniczenia strat ciepła w budynkach. Praktycznie każda z nowoczesnych technologii wznoszenia ścian jest poszerzona o konstrukcję stropów, np. Porotherm z ceramiki poryzowanej czy Thermomur z pustakami polistyrenowymi. W tab. 3 przedstawiono charakterystykę techniczną wybranych typów stropów gęstożebrowych w różnych technologiach. Tab. 3 Charakterystyka techniczna wybranych stropów gęstożebrowych [5] Nazwa Rozpiętość modularna [m] Wysokość konstrukcji [cm] Osiowy rozstaw żeber [cm] Wartość charakterystyczna obciążenia uzupełniającego* [kN/m2] Masa [kg/m2] Strop Akermana z pustakami 15 cm do ok. 4,20 18 (19)** 31 wg obliczeń 235 (260)** z pustakami 18 cm do ok. 4,80 21 (22)** 31 wg obliczeń 264 (289)** z pustakami 20 cm do ok. 5,40 23 (24)** 31 wg obliczeń 288 (313)** z pustakami 22 cm do ok. 6,00 25 (26)** 31 wg obliczeń 312 (337)** Fert-40 2,70– 6,00 23 40 3,25 320 Fert-45 2,70–6,00 23 45 3,70 295 Fert-60 2,70–6,00 24 60 3,25 277 EF45/20 2,40–5,10 20 45 3,65 242 EF45/23 2,40–6,00 23 45 3,65 265 EF45/26 2,40–6,60 26 45 3,65 306 EF45/30 6,00–7,20 30 45 3,65 335 Ceram-50*** 2,40–6,30 24 50 3,70 306 SZ-ITB 2,40–6,00 22 60 3,20 284 Teriva I 2,40–6,00 24 60 3,54 268 Teriva Nova 2,40–7,20 24 60 3,60 268 Teriva I bis 2,40–7,20 26,5 45 3,83 338 Teriva II 2,40–7,20 34 45 5,54 400 Teriva III 2,40–7,20 34 45 7,54 400 Dz-3 2,40–6,00 23 60 3,25 lub 4,50 265 * Obciążenie działające na stropy bez ciężaru własnego stropu. ** W nawiasach dane dotyczące stropu z nadbetonem grubości 4 cm. *** Szczegółowe dane na temat wszystkich stropów Ceram zawiera PN-B-82022:1997 (dotyczy belek) i PN-B-82023:1997 (dotyczy pustaków stropowych). Stropy belkowe Stropy na belkach drewnianych Jest to najstarszy typ stropów. Obecnie ze względu na niską izolacyjność akustyczną stosowany jest rzadziej. Niewątpliwym atutem jest niewielki ciężar własny oraz wysoka estetyka wyeksponowanej struktury drewna. Belki stropowe mają najczęściej przekrój prostokątny i ułożone są w rozstawie 80–120 cm. W najprostszym układzie strop wypełniony jest pojedynczym deskowaniem. W budownictwie mieszkaniowym najczęściej wykonuje się ślepy pułap i podsufitkę, które poprawiają izolacyjność akustyczną. Stropy na belkach stalowych Jednym z najstarszych stropów o konstrukcji stalowej jest strop Kleina. Pomiędzy belkami rozstawionymi co 120–180 cm wykonana jest ceglana płyta. W zależności od wymaganej nośności stropu stosowane są trzy rodzaje płyt: lekka, półciężka i ciężka. Płyty zbrojone są bednarką (płaskownikami stalowymi) ułożonymi w spoinach między cegłami (rys. 8). Rys. 8 Strop Kleina z płytą: a) lekką, b) półciężką, c) ciężką Podsumowanie Duży wybór rodzajów stropów możliwych do stosowania w budownictwie mieszkaniowym jest wynikiem poszukiwań najbardziej optymalnych rozwiązań konstrukcyjnych. Podstawowym kryterium doboru stropu do zastosowania w budynku powinna być, poza spełnieniem wymagań techniczno-użytkowych, minimalizacja pracochłonności oraz kosztów wykonania. W praktyce każdy budynek ze względu na różnorodność uwarunkowań wymaga indywidualnego podejścia w tym zakresie (tab. 4). Tab. 4 Zestawienie wad i zalet różnych typów stropów w budownictwie mieszkaniowym [5] Stropy w domach jednorodzinnych rodzaj stropu zalety wady gęstożebrowy – poszczególne elementy łatwo się przewozi i składuje, – jego montaż nie jest zbyt skomplikowany nie wymaga użycia ciężkiego sprzętu – dopuszczalne obciążenie nie jest zbyt duże – może klawiszować, czyli jego belki nośne (żebra) mogą się niezależne od siebie uginać, a to objawia się rysami i pęknięciami na suficie wzdłuż ich krawędzi płytowy monolityczny – może przenosić duże obciążenia – ma dużą sztywność – jego wykonanie jest praco- i czasochłonne z płyt żerańskich – szybko się go montuje, zaraz po montażu można go w pełni obciążyć – daje gładką, łatwą do otynkowania powierzchnię sufitu – wymaga użycia dźwigu – w miejscach połączeń płyt na tynku na suficie często powstają zarysowania Filigran – może mieć dowolny kształt i rozpiętość – może być zaprojektowany na duże obciążenie – ma łatwą do wykończenia, bo gładką powierzchnię sufitu – wymaga użycia dźwigu do montażu – jest dość drogi drewniany – jest tańszy i lżejszy od żelbetowego – można go obciążać od razu po zakończeniu prac – znacznie się ugina – słabo izoluje akustycznie dr inż. Andrzej Dzięgielewski Politechnika Warszawska Bibliografia 1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane. 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 3. PN-B-02151-3 Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych – Wymagania. 4. R. Jarmontowicz, J. Sieczkowski, Stropy Teriva projektowanie i wykonywanie, wyd. 4, Inwenta Sp. z Warszawa 2010. 5. H. Michalak, S. Pyrak, Stropy. Budownictwo ogólne, t. 3, praca zbiorowa pod red. dr. hab. inż. L. Lichołai, Arkady, Warszawa 2008. 6. Ł. Drobiec, Z. Pająk, Stropy z drobnowymiarowych elementów, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2006. Dział I. Przepisy ogólne Dział IPrzepisy ogólne § 1. [Zakres rozporządzenia] Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.§ 2. [Stosowanie przepisów rozporządzenia]1. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 135 ust. 10 oraz § 207 ust. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania:1) budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m2 , 2) budynków o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m2 , o których mowa w art. 5 ust. 7 pkt 1-4 i 6 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane- wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej (uchylony).3a. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m2 wymagania, o których mowa w § 1, z wyłączeniem wymagań charakterystyki energetycznej, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań, o których mowa w ust. 2, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej Dla budynków i terenów wpisanych do rejestru zabytków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ekspertyza, o której mowa w ust. 2, podlega również uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem Przepisy rozporządzenia odnoszące się do budynku o określonym przeznaczeniu stosuje się także do każdej części budynku o tym (uchylony). § 3. [Definicje legalne]Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:1) zabudowie śródmiejskiej - należy przez to rozumieć zgrupowanie intensywnej zabudowy na obszarze śródmieścia, określonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;1a) działce budowlanej - należy przez to rozumieć nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z rozporządzenia, odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego;2) zabudowie jednorodzinnej - należy przez to rozumieć jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub zespół takich budynków, wraz z budynkami garażowymi i gospodarczymi;3) zabudowie zagrodowej - należy przez to rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych;4) budynku mieszkalnym - należy przez to rozumieć:a) budynek mieszkalny wielorodzinny,b) budynek mieszkalny jednorodzinny;5) budynku zamieszkania zbiorowego - należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki, budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom dziecka, dom rencistów i dom zakonny;6) budynku użyteczności publicznej - należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny;7) budynku rekreacji indywidualnej - należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do okresowego wypoczynku;8) budynku gospodarczym - należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do niezawodowego wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi, sprzętu i płodów rolnych służących mieszkańcom budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego, budynku rekreacji indywidualnej, a także ich otoczenia, a w zabudowie zagrodowej przeznaczony również do przechowywania środków produkcji rolnej i sprzętu oraz płodów rolnych;9) mieszkaniu - należy przez to rozumieć zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego;10) pomieszczeniu mieszkalnym - należy przez to rozumieć pokoje w mieszkaniu, a także sypialnie i pomieszczenia do dziennego pobytu ludzi w budynku zamieszkania zbiorowego;11) pomieszczeniu pomocniczym - należy przez to rozumieć pomieszczenie znajdujące się w obrębie mieszkania lub lokalu użytkowego służące do celów komunikacji wewnętrznej, higieniczno-sanitarnych, przygotowywania posiłków, z wyjątkiem kuchni zakładów żywienia zbiorowego, a także do przechowywania ubrań, przedmiotów oraz żywności;12) pomieszczeniu technicznym - należy przez to rozumieć pomieszczenie przeznaczone dla urządzeń służących do funkcjonowania i obsługi technicznej budynku;13) pomieszczeniu gospodarczym - należy przez to rozumieć pomieszczenie znajdujące się poza mieszkaniem lub lokalem użytkowym, służące do przechowywania przedmiotów lub produktów żywnościowych użytkowników budynku, materiałów lub sprzętu związanego z obsługą budynku, a także opału lub odpadów stałych;14) lokalu użytkowym - należy przez to rozumieć jedno pomieszczenie lub zespół pomieszczeń, wydzielone stałymi przegrodami budowlanymi, niebędące mieszkaniem, pomieszczeniem technicznym albo pomieszczeniem gospodarczym;15) poziomie terenu - należy przez to rozumieć przyjętą w projekcie rzędną terenu w danym miejscu działki budowlanej;16) kondygnacji - należy przez to rozumieć poziomą część budynku, zawartą pomiędzy powierzchnią posadzki na stropie lub najwyżej położonej warstwy podłogowej na gruncie a powierzchnią posadzki na stropie lub warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu, znajdującego się nad tą częścią budynku, przy czym za kondygnację uważa się także poddasze z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz poziomą część budynku stanowiącą przestrzeń na urządzenia techniczne, mającą średnią wysokość w świetle większą niż 2 m; za kondygnację nie uznaje się nadbudówek ponad dachem, takich jak maszynownia dźwigu, centrala wentylacyjna, centrala klimatyzacyjna, obudowa wyjścia z klatki schodowej, kotłownia lub inne pomieszczenia techniczne;17) kondygnacji podziemnej - należy przez to rozumieć kondygnację zagłębioną poniżej poziomu przylegającego do niej terenu co najmniej w połowie jej wysokości w świetle, a także każdą usytuowaną pod nią kondygnację;18) kondygnacji nadziemnej - należy przez to rozumieć każdą kondygnację niebędącą kondygnacją podziemną;19) antresoli - należy przez to rozumieć górną część kondygnacji lub pomieszczenia znajdującą się nad przedzielającym je stropem pośrednim o powierzchni mniejszej od powierzchni tej kondygnacji lub pomieszczenia, niezamkniętą przegrodami budowlanymi od strony wnętrza, z którego jest wydzielona;20) suterenie - należy przez to rozumieć kondygnację budynku lub jej część zawierającą pomieszczenia, w której poziom podłogi w części lub całości znajduje się poniżej poziomu projektowanego lub urządzonego terenu, lecz co najmniej od strony jednej ściany z oknami poziom podłogi znajduje się nie więcej niż 0,9 m poniżej poziomu terenu przylegającego do tej strony budynku;21) piwnicy - należy przez to rozumieć kondygnację podziemną lub najniższą nadziemną bądź ich część, w których poziom podłogi co najmniej z jednej strony budynku znajduje się poniżej poziomu terenu;22) terenie biologicznie czynnym - należy przez to rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie;23) powierzchni wewnętrznej budynku - należy przez to rozumieć sumę powierzchni wszystkich kondygnacji budynku, mierzoną po wewnętrznym obrysie przegród zewnętrznych budynku w poziomie podłogi, bez pomniejszenia o powierzchnię przekroju poziomego konstrukcji i przegród wewnętrznych, jeżeli występują one na tych kondygnacjach, a także z powiększeniem o powierzchnię antresoli;24) kubaturze brutto budynku - należy przez to rozumieć sumę kubatury brutto wszystkich kondygnacji, stanowiącą iloczyn powierzchni całkowitej, mierzonej po zewnętrznym obrysie przegród zewnętrznych i wysokości kondygnacji brutto, albo między podłogą na stropie lub warstwą wyrównawczą na gruncie a górną powierzchnią podłogi bądź warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu nad najwyższą kondygnacją, przy czym do kubatury brutto budynku:a) wlicza się kubaturę przejść, prześwitów i przejazdów bramowych, poddaszy nieużytkowych oraz przekrytych części zewnętrznych budynku, takich jak: loggie, podcienia, ganki, krużganki, werandy, a także kubaturę balkonów i tarasów, obliczaną do wysokości balustrady,b) nie wlicza się kubatury ław i stóp fundamentowych, kanałów i studzienek instalacyjnych, studzienek przy oknach piwnicznych, zewnętrznych schodów, ramp i pochylni, gzymsów, daszków i osłon oraz kominów i attyk ponad płaszczyzną dachu;25) parkingu - należy przez to rozumieć wydzieloną powierzchnię terenu przeznaczoną do postoju i parkowania samochodów, składającą się ze stanowisk postojowych oraz dojazdów łączących te stanowiska, jeżeli takie dojazdy występują;26) aneksie kuchennym - należy przez to rozumieć część pomieszczenia mieszkalnego służącą do przygotowywania posiłków. § 4. [Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi]Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzielą się na:1) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny;2) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie. § 5. [Pomieszczenia nieprzeznaczone na pobyt ludzi]1. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt ludzi pomieszczeń, w których:1) łączny czas przebywania tych samych osób jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku;2) mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie warunków przebywania osób stanowiących ich obsługę, bez zastosowania indywidualnych urządzeń ochrony osobistej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy;3) jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich osób zajmujących się Przepis ust. 1 nie narusza przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. § 6. [Sposób mierzenia wysokości budynku]Wysokość budynku, służącą do przyporządkowania temu budynkowi odpowiednich wymagań rozporządzenia, mierzy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. § 7. (uchylony). § 8. [Podział budynków na grupy wysokości]W celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadza się następujący podział budynków na grupy wysokości:1) niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie;2) średniowysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie;3) wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie;4) wysokościowe (WW) - powyżej 55 m nad poziomem terenu. § 9. [Wymiary wymagane w rozporządzeniu]1. Wymagane w rozporządzeniu wymiary należy rozumieć jako uzyskane z uwzględnieniem wykończenia powierzchni elementów budynku, a w odniesieniu do szerokości drzwi - jako wymiary w świetle Grubość skrzydła drzwi po otwarciu nie może pomniejszać wymiaru szerokości otworu w świetle Określone w rozporządzeniu odległości budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej mierzy się w poziomie w miejscu ich najmniejszego Dla budynków istniejących dopuszcza się przyjmowanie odległości, o których mowa w ust. 3, bez uwzględnienia grubości warstw izolacji termicznej, tynków lub okładzin zewnętrznych, przy czym nie dotyczy to ściany budynku usytuowanej bezpośrednio przy granicy Wykaz Polskich Norm powołanych w rozporządzeniu określa załącznik nr 1 do rozporządzenia. Dział V. Bezpieczeństwo konstrukcji § 203. [Zapewnienie bezpieczeństwa konstrukcji budynku]Budynki i urządzenia z nimi związane powinny być projektowane i wykonywane w taki sposób, aby obciążenia mogące na nie działać w trakcie budowy i użytkowania nie prowadziły do:1) zniszczenia całości lub części budynku;2) przemieszczeń i odkształceń o niedopuszczalnej wielkości;3) uszkodzenia części budynków, połączeń lub zainstalowanego wyposażenia w wyniku znacznych przemieszczeń elementów konstrukcji;4) zniszczenia na skutek wypadku, w stopniu nieproporcjonalnym do jego przyczyny. § 204. [Stany graniczne nośności i przydatności do użytkowania]1. Konstrukcja budynku powinna spełniać warunki zapewniające nieprzekroczenie stanów granicznych nośności oraz stanów granicznych przydatności do użytkowania w żadnym z jego elementów i w całej Stany graniczne nośności uważa się za przekroczone, jeżeli konstrukcja powoduje zagrożenie bezpieczeństwa ludzi znajdujących się w budynku oraz w jego pobliżu, a także zniszczenie wyposażenia lub przechowywanego Stany graniczne przydatności do użytkowania uważa się za przekroczone, jeżeli wymagania użytkowe dotyczące konstrukcji nie są dotrzymywane. Oznacza to, że w konstrukcji budynku nie mogą wystąpić:1) lokalne uszkodzenia, w tym również rysy, które mogą ujemnie wpływać na przydatność użytkową, trwałość i wygląd konstrukcji, jej części, a także przyległych do niej niekonstrukcyjnych części budynku;2) odkształcenia lub przemieszczenia ujemnie wpływające na wygląd konstrukcji i jej przydatność użytkową, włączając w to również funkcjonowanie maszyn i urządzeń, oraz uszkodzenia części niekonstrukcyjnych budynku i elementów wykończenia;3) drgania dokuczliwe dla ludzi lub powodujące uszkodzenia budynku, jego wyposażenia oraz przechowywanych przedmiotów, a także ograniczające jego użytkowanie zgodnie z Warunki bezpieczeństwa konstrukcji, o których mowa w ust. 1, uznaje się za spełnione, jeżeli konstrukcja ta odpowiada Polskim Normom dotyczącym projektowania i obliczania Wzniesienie budynku w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu budowlanego nie może powodować zagrożeń dla bezpieczeństwa użytkowników tego obiektu lub obniżenia jego przydatności do W zakresie stanów granicznych przydatności do użytkowania budynków projektowanych na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej, wymaganie określone w ust. 4 nie dotyczy tych odkształceń, uszkodzeń oraz drgań konstrukcji, które wynikają z oddziaływań powodowanych eksploatacją Budynki użyteczności publicznej z pomieszczeniami przeznaczonymi do przebywania znacznej liczby osób, takie jak: hale widowiskowe, sportowe, wystawowe, targowe, handlowe, dworcowe powinny być wyposażone, w zależności od potrzeb, w urządzenia do stałej kontroli parametrów istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji, takich jak: przemieszczenia, odkształcenia i naprężenia w konstrukcji. § 205. [Stosowanie zabezpieczeń konstrukcji na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej]Na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej powinny być stosowane zabezpieczenia konstrukcji budynków, odpowiednie do stanu zagrożenia, wynikającego z prognozowanych oddziaływań powodowanych eksploatacją górniczą, przez które rozumie się wymuszone przemieszczenia i odkształcenia oraz drgania podłoża. § 206. [Ekspertyza techniczna stanu obiektu istniejącego]1. W przypadku, o którym mowa w § 204 ust. 5, budowa powinna być poprzedzona ekspertyzą techniczną stanu obiektu istniejącego, stwierdzającego jego stan bezpieczeństwa i przydatności do użytkowania, uwzględniającą oddziaływania wywołane wzniesieniem nowego Rozbudowa, nadbudowa, przebudowa oraz zmiana sposobu użytkowania budynku powinny być poprzedzone ekspertyzą techniczną stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego. Dział VII. Bezpieczeństwo użytkowania § 291. [Wymogi bezpieczeństwa dotyczące konstrukcji budynków i urządzeń]Budynek i urządzenia z nim związane powinny być projektowane i wykonane w sposób niestwarzający niemożliwego do zaakceptowania ryzyka wypadków w trakcie użytkowania, w szczególności przez uwzględnienie przepisów niniejszego działu. § 292. [Daszek lub podcień ochronny]1. Wejścia do budynku o wysokości powyżej dwóch kondygnacji nadziemnych, mającego pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, należy ochraniać daszkiem lub podcieniem ochronnym o szerokości większej co najmniej o 1 m od szerokości drzwi oraz o wysięgu lub głębokości nie mniejszej niż 1 m w budynkach niskich (N) i 1,5 m w budynkach wyższych. Wymaganie to nie dotyczy budynków na terenie zakładów karnych, aresztów śledczych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla Daszek, o którym mowa w ust. 1, powinien mieć konstrukcję umożliwiającą przeniesienie ewentualnych obciążeń, jakie w prawdopodobnym zakresie może spowodować upadek okładzin elewacyjnych, skrzydeł okiennych lub szyb. § 293. [Wymogi umieszczania urządzeń i konstrukcji]1. Tablice informacyjne, reklamy i podobne urządzenia oraz dekoracje powinny być tak usytuowane, wykonane i zamocowane, aby nie stanowiły zagrożenia bezpieczeństwa dla użytkowników budynku i osób Daszki, balkony oraz stałe i ruchome osłony przeciwsłoneczne mogą być umieszczane na wysokości co najmniej 2,4 m nad poziomem chodnika, z pozostawieniem nieosłoniętego pasma ruchu od strony jezdni o szerokości co najmniej 1 Wystawy sklepowe, gabloty reklamowe, a także obudowy urządzeń technicznych nie mogą być wysunięte poza płaszczyznę ściany zewnętrznej budynku o więcej niż 0,5 m - przy zachowaniu użytkowej szerokości chodnika nie mniejszej niż 2 m oraz zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu dla osób z dysfunkcją narządu Skrzydła drzwiowe i okienne oraz kraty, okiennice lub inne osłony, w pozycji otwartej lub zamkniętej, nie mogą zawężać szerokości użytkowej chodnika usytuowanego bezpośrednio przy ścianie zewnętrznej budynku, w której się Wymaganie określone w ust. 4 dotyczy także zewnętrznych schodów i Urządzenia oświetleniowe, w tym reklamy, umieszczone na zewnątrz budynku lub w jego otoczeniu nie mogą powodować uciążliwości dla jego użytkowników ani też przechodniów i kierowców. Jeżeli światło skierowane jest na elewację budynku zawierającą okna, natężenie oświetlenia na tej elewacji nie może przekraczać 5 luksów w przypadku światła białego i 3 luksów w przypadku światła kolorowego lub światła o zmieniającym się natężeniu, błyskowego, ewentualnie pulsującego. § 294. [Wypusty kanalizacyjne]1. Wpusty kanalizacyjne, pokrywy urządzeń sieci uzbrojenia terenu i instalacji podziemnych oraz inne osłony otworów, usytuowane na trasie przejścia lub przejazdu, powinny znajdować się w płaszczyźnie chodnika lub Wpusty kanalizacyjne oraz ażurowe osłony otworów w płaszczyźnie chodnika lub przejścia przez jezdnię powinny mieć odstępy między prętami lub średnice otworów nie większe niż 20 Umieszczenie odbojów, skrobaczek, wycieraczek do obuwia lub podobnych urządzeń wystających ponad poziom płaszczyzny dojścia w szerokości drzwi wejściowych do budynku jest zabronione. § 295. [Skrzydła drzwiowe – sposób oznakowania i materiał]Skrzydła drzwiowe, wykonane z przezroczystych tafli, powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w przypadku stłuczenia. § 296. [Schody zewnętrzne i wewnętrzne]1. Schody zewnętrzne i wewnętrzne, służące do pokonania wysokości przekraczającej 0,5 m, powinny być zaopatrzone w balustrady lub inne zabezpieczenia od strony przestrzeni W budynku mieszkalnym jednorodzinnym, zagrodowym i rekreacji indywidualnej warunek określony w ust. 1 uważa się za spełniony również wówczas, gdy schody i pochylnie o wysokości do 1 m, niemające balustrad, są obustronnie szersze w stosunku do drzwi lub innego przejścia, do którego prowadzą, co najmniej po 0,5 Schody zewnętrzne i wewnętrzne, o których mowa w ust. 1, w budynku użyteczności publicznej powinny mieć balustrady lub poręcze przyścienne, umożliwiające lewo- i prawostronne ich użytkowanie. Przy szerokości biegu schodów większej niż 4 m należy zastosować dodatkową balustradę pośrednią. § 297. [Drgania schodów, pochylni, pomostów i galerii]Konstrukcja schodów, pochylni, pomostów i galerii, służących komunikacji ogólnej w budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, nie może być podatna na wywoływane przez użytkowników drgania. § 298. [Wymogi dotyczące balustrad]1. Balustrady przy schodach, pochylniach, portfenetrach, balkonach i loggiach nie powinny mieć ostro zakończonych elementów, a ich konstrukcja powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych. Wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre Wysokość i prześwity lub otwory w wypełnieniu balustrad powinny mieć wymiary określone w tabeli: Rodzaj budynków(przeznaczenie użytkowe) Minimalna wysokość balustrady, mierzona do wierzchu poręczy (m) Maksymalny prześwit lub wymiar otworu pomiędzy elementami wypełnienia balustrady (m) 1 2 3 Budynki jednorodzinne i wnętrza mieszkań wielopoziomowych 0,9 nie reguluje się Budynki wielorodzinne i zamieszkania zbiorowego, oświaty i wychowania oraz zakładów opieki zdrowotnej 1,1 0,12 Inne budynki 1,1 0,2 3. W budynku, w którym przewiduje się zbiorowe przebywanie dzieci bez stałego nadzoru, balustrady powinny mieć rozwiązania uniemożliwiające wspinanie się na nie oraz zsuwanie się po Przy balustradach lub ścianach przyległych do pochylni, przeznaczonych dla ruchu osób niepełnosprawnych, należy zastosować obustronne poręcze, umieszczone na wysokości 0,75 i 0,9 m od płaszczyzny Poręcze przy schodach zewnętrznych i pochylniach, przed ich początkiem i za końcem, należy przedłużyć o 0,3 m oraz zakończyć w sposób zapewniający bezpieczne Poręcze przy schodach i pochylniach powinny być oddalone od ścian, do których są mocowane, co najmniej 0,05 Balustrady oddzielające różne poziomy w halach sportowych, teatrach, kinach, a także w innych budynkach użyteczności publicznej powinny zapewniać bezpieczeństwo użytkowników także w przypadku paniki. Dopuszcza się obniżenie pionowej części balustrady do 0,7 m, pod warunkiem uzupełnienia jej górną częścią poziomą o szerokości dającej łącznie z częścią pionową wymiar co najmniej 1,2 m. § 299. [Wymogi dotyczące okien]1. Okna w budynku powyżej drugiej kondygnacji nadziemnej, a także okna na niższych kondygnacjach, wychodzące na chodniki lub inne przejścia dla pieszych, powinny mieć skrzydła otwierane do Dopuszcza się stosowanie okien otwieranych na zewnątrz, o poziomej osi obrotu i maksymalnym wychyleniu skrzydła do 0,6 m, mierząc od lica ściany zewnętrznej, pod warunkiem zastosowania w nich szyb zapewniających bezpieczeństwo użytkowania oraz umożliwienia ich mycia, konserwacji i naprawy od wewnątrz pomieszczeń lub z urządzeń technicznych instalowanych na zewnątrz Przepisów określonych w ust. 1 i 2 nie stosuje się do budynku wpisanego do rejestru Okna w budynku wysokościowym, na kondygnacjach położonych powyżej 55 m nad terenem, powinny mieć zabezpieczenia umożliwiające ich otwarcie tylko przez osoby mające upoważnienia właściciela lub zarządcy Okna w pomieszczeniach przewidzianych do korzystania przez osoby niepełnosprawne powinny mieć urządzenia przeznaczone do ich otwierania, usytuowane nie wyżej niż 1,2 m nad poziomem podłogi. § 300. [Kraty zewnętrzne i okiennice]1. Kraty zewnętrzne, zastosowane w otworach okiennych i balkonowych, powinny być wykonane w sposób zapobiegający możliwości wspinania się po nich do pomieszczeń położonych na wyższych Kraty i okiennice, w co najmniej jednym otworze okiennym, powinny otwierać się od wewnątrz:1) mieszkania;2) pomieszczenia mieszkalnego znajdującego się w budynku innym niż mieszkalnym;3) pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi w suterenie lub w budynku tymczasowym z materiałów palnych;4) pomieszczeń, o których mowa w § 239 ust. Wymagania, o których mowa w ust. 1 i 2, nie dotyczą zakładów karnych i aresztów śledczych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. § 301. [Odległość między górną krawędzią wewnętrznego podokiennika a podłogą]1. W budynku na kondygnacjach położonych poniżej 25 m nad terenem odległość między górną krawędzią wewnętrznego podokiennika a podłogą powinna wynosić co najmniej 0,85 m, z wyjątkiem przyziemia oraz ścianek podokiennych w loggii, na tarasie lub galerii, gdzie nie podlega ona W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem między górną krawędzią podokiennika a podłogą należy zachować odległość co najmniej 1,1 m, z wyjątkiem okien wychodzących na loggie, tarasy lub Wysokość położenia podokiennika, określona w ust. 1 i 2, może być pomniejszona, pod warunkiem zastosowania zabezpieczenia okna balustradą do wymaganej wysokości lub zastosowania w tej części okna skrzydła nieotwieranego i szkła o podwyższonej wytrzymałości. § 302. [Temperatura]1. W budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi temperatura na powierzchni elementów centralnego ogrzewania, niezabezpieczonych przed dotknięciem przez użytkowników, nie może przekraczać 90° W budynku, o którym mowa w ust. 1, lecz z ogrzewaniem powietrznym, temperatura strumienia powietrza w odległości 1 cm od wylotu do pomieszczenia nie może przekraczać 70°C - jeżeli znajduje się on na wysokości ponad 3,5 m od poziomu podłogi i 45°C - w pozostałych W pomieszczeniu przeznaczonym na zbiorowy pobyt dzieci oraz osób niepełnosprawnych na grzejnikach centralnego ogrzewania należy umieszczać osłony, ochraniające od bezpośredniego kontaktu z elementem W budynkach przeznaczonych na zbiorowy pobyt dzieci i osób niepełnosprawnych, w instalacji wody ciepłej powinny być stosowane termostatyczne zawory mieszające z ograniczeniem maksymalnej temperatury do 43°C, a w instalacjach prysznicowych do 38°C, zapobiegające poparzeniu. § 303. [Balkony, loggie i portfenetry]1. W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem zabrania się stosowania balkonów. Nie dotyczy to balkonów o przeznaczeniu W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem można stosować loggie wyłącznie z balustradami pełnymi. Stosowanie logii powyżej 55 m nad terenem jest W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 12 m, lecz nie wyżej niż 25 m nad terenem, można stosować portfenetry, pod warunkiem zastosowania w nich progów o wysokości co najmniej 0,15 m. § 304. [Szkło lub inny materiał o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia]1. Przeszklenie okien połaciowych, których krawędź jest usytuowana na wysokości ponad 3 m nad poziomem podłogi, świetlików oraz dachów w budynkach użyteczności publicznej i zakładów pracy, powinno być wykonane ze szkła lub innego materiału o podwyższonej wytrzymałości na Okładzina szklana ścian zewnętrznych budynku wysokiego i wysokościowego powinna być wykonana ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki. § 305. [Nawierzchnia, posadzki i wykładziny]1. Nawierzchnia dojść do budynków, schodów i pochylni zewnętrznych i wewnętrznych, ciągów komunikacyjnych w budynku oraz podłóg w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, a także posadzki w garażu, powinna być wykonana z materiałów niepowodujących niebezpieczeństwa Posadzki i wykładziny w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi powinny być wykonane z materiałów antyelektrostatycznych, spełniających warunki określone w Polskich Normach dotyczących ochrony przed elektrycznością Nawierzchnia zewnętrznej pochylni samochodowej o nachyleniu większym niż 15% powinna być karbowana. § 306. [Zmiana poziomu podłogi – rozwiązania techniczne]1. W budynku użyteczności publicznej, produkcyjnym i magazynowym, w miejscach, w których następuje zmiana poziomu podłogi, należy zastosować rozwiązania techniczne, plastyczne lub inne sygnalizujące tę W budynkach, o których mowa w ust. 1, powierzchnie spoczników schodów i pochylni powinny mieć wykończenie wyróżniające je odcieniem, barwą bądź fakturą, co najmniej w pasie 30 cm od krawędzi rozpoczynającej i kończącej bieg schodów lub pochylni. § 307. [Tablica informacyjna o dopuszczalnych wielkościach obciążeń]W budynku produkcyjnym i magazynowym, w których mogą wystąpić zmienne obciążenia użytkowe stropów, schodów lub pomostów roboczych, należy w widocznym miejscu umieścić tablicę informacyjną, określającą dopuszczalną wielkość obciążenia tych elementów. § 308. [Zapewnienie wyjścia na dach]1. W budynkach o dwóch lub więcej kondygnacjach nadziemnych należy zapewnić wyjście na dach co najmniej z jednej klatki schodowej, umożliwiające dostęp na dach i do urządzeń technicznych tam W budynkach wysokich (W) i wysokościowych (WW) wyjścia, o których mowa w ust. 1, należy zapewnić z każdej klatki Jako wyjście z klatki schodowej na dach należy stosować drzwi o szerokości 0,8 m i wysokości co najmniej 1,9 m lub klapy wyłazowe o wymiarze 0,8 x 0,8 m w świetle, do których dostęp powinien odpowiadać warunkom określonym w § Na dachu o spadku ponad 25% oraz na dachu pokrytym materiałami łamliwymi (tłukącymi) należy wykonać stałe dojścia do kominów, urządzeń technicznych oraz anten radiowych i Dojścia, o których mowa w ust. 4, na odcinkach o nachyleniu ponad 25% powinny mieć zabezpieczenia przed Na dachu o spadku ponad 100% powinny być zamocowane stałe uchwyty dla lin bezpieczeństwa lub bariery ochronne nad dolną krawędzią dachu. Dział IX. Ochrona przed hałasem i drganiami § 323. [Ochrona przed hałasem]1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni użytkownicy lub ludzie znajdujący się w ich sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających Pomieszczenia w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy chronić przed hałasem:1) zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku;2) pochodzącym od instalacji i urządzeń stanowiących techniczne wyposażenie budynku;3) powietrznym i uderzeniowym, wytwarzanym przez użytkowników innych mieszkań; lokali użytkowych lub pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych;4) pogłosowym, powstającym w wyniku odbić fal dźwiękowych od przegród ograniczających dane pomieszczenie. § 324. [Poziom hałasów i drgań – odpowiednie kształtowanie i zabezpieczenie budynku]Budynek, w którym ze względu na prowadzoną w nim działalność lub sposób eksploatacji mogą powstawać uciążliwe dla otoczenia hałasy lub drgania, należy kształtować i zabezpieczać tak, aby poziom hałasów i drgań przenikających do otoczenia z pomieszczeń tego budynku nie przekraczał wartości dopuszczalnych określonych w odrębnych przepisach dotyczących ochrony środowiska, a także nie powodował przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i drgań w pomieszczeniach innych budynków podlegających ochronie przeciwhałasowej i przeciwdrganiowej określonego w Polskich Normach dotyczących dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na budynki i na ludzi w budynkach. § 325. [Poziom hałasów i drgań – odpowiednie usytuowanie budynków]1. Budynki mieszkalne, budynki zamieszkania zbiorowego i budynki użyteczności publicznej należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i ich poziomy będą powodować w pomieszczeniach tych budynków przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu i drgań, określonych w Polskich Normach dotyczących dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na budynki i na ludzi w budynkach, należy stosować skuteczne Budynki z pomieszczeniami wymagającymi ochrony przed zewnętrznym hałasem i drganiami należy chronić przed tymi uciążliwościami poprzez zachowanie odpowiednich odległości od ich źródeł, usytuowanie i ukształtowanie budynku, stosowanie elementów amortyzujących drgania oraz osłaniających i ekranujących przed hałasem, a także racjonalne rozmieszczenie pomieszczeń w budynku oraz zapewnienie izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych określonej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. § 326. [Izolacja akustyczna]1. Poziom hałasu oraz drgań przenikających do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych, budynkach zamieszkania zbiorowego i budynkach użyteczności publicznej, z wyłączeniem budynków, dla których jest konieczne spełnienie szczególnych wymagań ochrony przed hałasem, nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach, wyznaczonych zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi metody pomiaru poziomu dźwięku A w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w W budynkach, o których mowa w ust. 1, przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich elementy powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą od podanej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych, wyznaczonej zgodnie z Polskimi Normami określającymi metody pomiaru izolacyjności akustycznej elementów budowlanych i izolacyjności akustycznej w budynkach. Wymagania odnoszą się do izolacyjności:1) ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych oraz drzwi w przegrodach wewnętrznych - od dźwięków powietrznych;2) stropów i podłóg - od dźwięków powietrznych i uderzeniowych;3) podestów i biegów klatek schodowych w obrębie lokali mieszkalnych - od dźwięków Prowadzone w budynku przewody i kanały instalacyjne (w tym kanały wentylacyjne) nie mogą powodować pogorszenia izolacyjności akustycznej między pomieszczeniami poniżej wartości wynikających z wymagań zawartych w Polskiej Normie dotyczącej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów W budynku mieszkalnym wielorodzinnym:1) izolacja akustyczna stropów międzymieszkaniowych powinna zapewniać zachowanie przez te stropy właściwości akustycznych, o których mowa w ust. 2 pkt 2, bez względu na rodzaj zastosowanej nawierzchni podłogowej;2) należy unikać takich układów funkcjonalnych, przy których pomieszczenia sanitarne jednego mieszkania przylegają do pokoju sąsiedniego mieszkania; jeżeli to wymaganie nie zostanie spełnione, ściana międzymieszkaniowa oddzielająca pokój jednego mieszkania od pomieszczenia sanitarnego i kuchni sąsiedniego mieszkania, do której są mocowane przewody i urządzenia instalacyjne, musi mieć konstrukcję zapewniającą ograniczenie przenoszenia przez ścianę dźwięków materiałowych, co w szczególności można uzyskać przy zastosowaniu ściany o masie powierzchniowej nie mniejszej niż 300 kg/m2;3) przy mocowaniu urządzeń i przewodów instalacyjnych wewnątrz mieszkania, stanowiących jego wyposażenie techniczne, należy stosować zabezpieczenia przeciwdrganiowe niezależnie od konstrukcji i usytuowania przegrody, do której są mocowane;4) w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się lokalizowanie:a) urządzeń obsługujących inne budynki - w pomieszczeniach technicznych,b) zakładów usługowych wyposażonych w hałaśliwe maszyny i urządzenia,c) zakładów gastronomicznych i innych prowadzących działalność rozrywkową– pod warunkiem zastosowania specjalnych zabezpieczeń przeciwdźwiękowych i przeciwdrganiowych, tak aby w najniekorzystniejszych warunkach ich użytkowania poziomy hałasu i drgań przenikających do pomieszczeń chronionych nie przekraczały wartości dopuszczalnych określonych w Polskiej Normie dotyczącej dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniach, zmierzonych zgodnie z Polską Normą dotyczącą metody pomiaru poziomu dźwięku w pomieszczeniach, oraz określonych w Polskiej Normie dotyczącej oceny wpływu drgań na ludzi w W pomieszczeniach budynków użyteczności publicznej, których funkcja związana jest z odbiorem mowy lub innych pożądanych sygnałów akustycznych, należy stosować takie rozwiązania budowlane oraz dodatkowe adaptacje akustyczne, które zapewnią uzyskanie w pomieszczeniach odpowiednich warunków określonych odrębnymi przepisami. Adaptacje akustyczne należy wykonywać z materiałów o potwierdzonych własnościach pochłaniania dźwięku wyznaczonych zgodnie z Polską Normą określającą metodę pomiaru pochłaniania dźwięku przez elementy budowlane. § 327. [Pomieszczenia techniczne o szczególnej uciążliwości]1. Zabrania się sytuowania przy pomieszczeniach mieszkalnych pomieszczeń technicznych o szczególnej uciążliwości, takich jak szyby i maszynownie dźwigowe lub zsypy śmieciowe. Wymaganie to nie dotyczy przypadków, o których mowa w § 196 ust. 2 oraz w § 197 ust. 2 - przy nadbudowie lub adaptacji strychu na cele Instalacje i urządzenia, stanowiące techniczne wyposażenie budynku mieszkalnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, nie mogą powodować powstawania nadmiernych hałasów i drgań, utrudniających eksploatację lub uniemożliwiających ochronę użytkowników pomieszczeń przed ich Sposób posadowienia urządzeń, o których mowa w ust. 1, oraz sposób ich połączenia z przewodami i elementami konstrukcyjnymi budynku, jak również sposób połączenia poszczególnych odcinków przewodów między sobą i z elementami konstrukcyjnymi budynku, powinien zapobiegać powstawaniu i rozchodzeniu się hałasów i drgań do pomieszczeń podlegających ochronie lub do otoczenia Ściany i stropy oraz inne elementy budowlane pomieszczeń technicznych i garaży w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i zamieszkania zbiorowego powinny mieć konstrukcję uniemożliwiającą przenikanie z tych pomieszczeń hałasów i drgań do pomieszczeń wymagających ochrony. Dział X. Oszczędność energii i izolacyjność cieplna § 328. [Budynek oszczędzający energię i ciepło]1. Budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych - również oświetlenia wbudowanego, powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający spełnienie następujących wymagań minimalnych:1) wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP [kWh/(m2 · rok)], obliczona według przepisów wydanych na podstawie art. 15 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (Dz. U. z 2018 r. poz. 1984 oraz z 2019 r. poz. 730), jest mniejsza lub równa wartości maksymalnej obliczonej zgodnie ze wzorem, o którym mowa w § 329 ust. 1 lub 3;2) przegrody oraz wyposażenie techniczne budynku odpowiadają przynajmniej wymaganiom izolacyjności cieplnej określonym w załączniku nr 2 do Wymagania minimalne, o których mowa w ust. 1, uznaje się za spełnione dla budynku podlegającego przebudowie, jeżeli przegrody oraz wyposażenie techniczne budynku podlegające przebudowie odpowiadają przynajmniej wymaganiom izolacyjności cieplnej określonym w załączniku nr 2 do Budynek, który spełnia wymagania minimalne określone w ust. 1, na dzień 31 grudnia 2020 r., a w przypadku budynku zajmowanego przez organ wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę lub organ administracji publicznej i będącego jego własnością - na dzień 1 stycznia 2019 r., jest budynkiem o niskim zużyciu Budynek powinien być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby ograniczyć ryzyko przegrzewania budynku w okresie letnim. § 329. [Maksymalna wartość wskaźnika EP]1. Maksymalną wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP oblicza się zgodnie z poniższym wzorem:EP = EPH+W + ΔEPC + ΔEPL [kWh/(m2 · rok)],gdzie:EPH+W - cząstkowa wartość wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej,ΔEPC - cząstkowa wartość wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia,ΔEPL - cząstkowa wartość wskaźnika EP na potrzeby Cząstkowe wartości wskaźnika EP, o których mowa w ust. 1, określa się zgodnie z poniższymi tabelami: Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej Lp. Rodzaj budynku Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wodyEPH+W[kWh/(m2 · rok)] od 1 stycznia 2017 r. od 31 grudnia 2020 r.*) 1 2 3 1 Budynek mieszkalny: a) jednorodzinny 95 70 b) wielorodzinny 85 65 2 Budynek zamieszkania zbiorowego 85 75 3 Budynek użyteczności publicznej: a) opieki zdrowotnej 290 190 b) pozostałe 60 45 4 Budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny 90 70 *) Od 1 stycznia 2019 r. - w przypadku budynku zajmowanego przez organ wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę lub organ administracji publicznej i będącego jego własnością. Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia Lp. Rodzaj budynku Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia ΔEPC [kWh/(m2 · rok)]*) od 1 stycznia 2017 r. od 31 grudnia 2020 r.**) 1 2 3 1 Budynek mieszkalny: ΔEPC = 10 · Af,C/Af ΔEPC = 5 · Af,C/Af a) jednorodzinny b) wielorodzinny 2 Budynek zamieszkania zbiorowego ΔEPC = 25 · Af,C/Af ΔEPC = 25 · Af,C/Af 3 Budynek użyteczności publicznej:a) opieki zdrowotnejb) pozostałe 4 Budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny gdzie:Af - powierzchnia pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza (ogrzewana lub chłodzona), określona zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 15 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków [m2],Af,C - powierzchnia pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza (chłodzona), określona zgodnie z ww. przepisami [m2].*) Jeżeli budynek posiada instalację chłodzenia, w przeciwnym przypadku ΔEPC = 0 kWh/(m2 · rok).**) Od 1 stycznia 2019 r. - w przypadku budynku zajmowanego przez organ wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę lub organ administracji publicznej i będącego jego własnością. Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia Lp. Rodzaj budynku Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia ΔEPl [kWh/(m2 · rok)] w zależności od czasu działania oświetlenia w ciągu roku t0[h/rok] *) od 1 stycznia 2017 r. od 31 grudnia 2020 r.**) 1 2 3 1 Budynek mieszkalny:a) jednorodzinnyb) wielorodzinny ΔEPL = 0 ΔEPL = 0 2 Budynek zamieszkania zbiorowego dla t0 < 2500ΔEPL = 50dla t0 ≥ 2500ΔEPL = 100 dla t0 < 2500ΔEPL = 25dla t0 ≥ 2500ΔEPL = 50 3 Budynek użyteczności publicznej:a) opieki zdrowotnejb) pozostałe 4 Budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny *) Jeżeli w budynku należy uwzględnić oświetlenie wbudowane, w przeciwnym przypadku ΔEPL = 0 kWh/(m2 · rok). **) Od 1 stycznia 2019 r. - w przypadku budynku zajmowanego przez organ wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę lub organ administracji publicznej i będącego jego własnością. 3. W przypadku budynku o różnych funkcjach użytkowych maksymalną wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP oblicza się zgodnie z poniższym wzorem:EP = Σi (EPi · Af,i) / Σi Af,i; [kWh/(m2 · rok)],gdzie:EPi - wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP dla części budynku o jednolitej funkcji użytkowej o powierzchni Af,i, obliczona zgodnie ze wzorem zawartym w ust. 1,Af,i - powierzchnia pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza (ogrzewana lub chłodzona) dla części budynku o jednolitej funkcji użytkowej, określona zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 15 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej Wymagania określone w § 328 ust. 2 uznaje się za spełnione, jeżeli okna oraz inne przegrody przeszklone i przezroczyste odpowiadają przynajmniej wymaganiom określonym w pkt załącznika nr 2 do rozporządzenia. § 329a. 1. Wymagania określone w § 328 ust. 1 stosuje się zgodnie z wymaganiami określonymi w § 329 ust. 2 oraz w załączniku nr 2 do rozporządzenia, obowiązującymi od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 30 grudnia 2020 r., jeżeli przed dniem 31 grudnia 2020 r. dla zamierzenia budowlanego:1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, odrębny wniosek o wydanie odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę, wniosek o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego albo projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego;2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę;3) została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę, odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu Przepis ust. 1 stosuje się również w przypadku gdy wymagane jest sporządzenie projektu technicznego. Dział XI. Przepisy przejściowe i końcowe § 330. [Wyłączenie stosowania przepisów rozporządzenia]Przepisów rozporządzenia nie stosuje się, z zastrzeżeniem § 2 ust. 1 i § 207 ust. 2, jeżeli przed dniem wejścia w życie rozporządzenia:1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę lub odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i wnioski te zostały opracowane na podstawie dotychczasowych przepisów;2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę. § 331. [Przepis derogacyjny]Traci moc rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 r. poz. 140 i 434, z 2000 r. poz. 214 oraz z 2001 r. poz. 207). § 332. [Wejście w życie]Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Załącznik 1. Wykaz polskich norm przywołanych w rozporządzeniu WYKAZ POLSKICH NORM POWOŁANYCH W ROZPORZĄDZENIU Załącznik 2. Wymagania izolacyjności cieplnej i inne wymagania związane z oszczędnością energii Załącznik 3. Stosowane w rozporządzeniu określenia dotyczące palności i rozprzestrzeniania ognia oraz odpowiadające im europejskie klasy reakcji na... Jaka powinna być grubość ścianki działowej między mieszkaniami w domu wielorodzinnym? Przepisy prawa nie określają grubości ścian wewnętrznych. Grubość ścian określana jest według norm izolacyjności akustycznej. Kwestie ochrony przed hałasem reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z § 326 ust. 1 „poziom hałasu oraz drgań przenikających do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych (…) nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach, wyznaczonych zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi metody pomiaru poziomu dźwięku A w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach. Ponadto „w budynkach, o których mowa w ust. 1, przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich elementy powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą od podanej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych, wyznaczonej zgodnie z Polskimi Normami określającymi metody pomiaru izolacyjności akustycznej elementów budowlanych i izolacyjności akustycznej w budynkach. Wymagania odnoszą się do izolacyjności: 1) ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych oraz drzwi w przegrodach wewnętrznych - od dźwięków powietrznych, 2) stropów i podłóg - od dźwięków powietrznych i uderzeniowych, 3) podestów i biegów klatek schodowych w obrębie lokali mieszkalnych - od dźwięków uderzeniowych.” Wykaz polskich norm dot. akustyki zawiera załącznik nr 1 do w/w rozporządzenia.. Ogrzewanie podłogowe w mieszkaniu w bloku Orzewanie podłogowe dawno już przestało być symbolem luksusu w domach jednorodzinnych. Brak zawieszonych na ścianach grzejników stał się standardem w nowoczesnym budownictwie jednorodzinnym. Instalacja ogrzewania podłogowego jest jednak możliwa również w bloku, czy domu wielorodzinnym. Odpada więc mit, jakoby ogrzewanie podłogowe można było zamontować wyłącznie w domu jednorodzinnym. Ten typ ogrzewania jest możliwy również w bloku, jednak poza kosztami inwestycji należy się liczyć z pewnymi formalnościami. Zanim poczujemy w bloku ciepło pod stopami Przed rozpoczęciem załatwiania jakichkolwiek formalności związanych z ogrzewaniem podłogowym w bloku dobrze jest na początek przeanalizować stan budynku, o którym mówimy. Jeśli blok nie został wyremontowany pod kątem poprawy termoizolacji ścian, a okna nadal pozostają nieszczelne, ogrzewanie podłogowe nie zapewni w mieszkaniu odpowiedniego komfortu cieplnego, a na pewno będzie generować koszty. Ogrzewanie podłogowe: wodne lub elektryczne Komfort chodzenia boso po ciepłej podłodze można uzyskać w bloku instalując ogrzewanie podłogowe wodne albo elektryczne. Powierzchniowe ogrzewanie podłogowe jest ogrzewaniem niskotemperaturowym. Trudno wyobrazić sobie wodę przepływającą w systemie rur w podłodze o temperaturze odpowiedniej dla grzejników ściennych, czyli powiedzmy 60°C. W zupełności wystarczy, jeśli temperatura podłogi w łazience osiągnie 34°C, a w salonie, kuchni, czy pokoju dziecinnym 26-29°C. Nawiasem mówiąc, ciepło promieniujące z podłogi bardzo blisko głowy w sypialni może nie być zbyt przyjemne i w tym pomieszczeniu można pomyśleć o innej formie ogrzewania. Ogrzewanie podłogowe wodne posiada dosyć dużą bezwładność, to znaczy ma długi czas nagrzewania i również długo oddaje ciepło do otoczenia. Zastosowanie nowoczesnych folii grzewczych, które emitują promieniowanie podczerwone ogrzewające bezpośrednio osoby i przedmioty w pomieszczeniu, a nie powietrze, działa prawie natychmiast po włączeniu. Formalności urzędowe przy instalacji ogrzewania podłogowego Jak wynika z interpretacji przepisów przez sądy, instalacja centralnego ogrzewania w bloku jest traktowana jako wspólna część tego budynku. To oznacza, że jakakolwiek zmiana dokonywana w tej instalacji wymaga uzyskania zgody zarządu spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej przy braku sprzeciwu któregokolwiek członka spółdzielni lub wspólnoty. Wszyscy współmieszkańcy bloku powinni więc zaakceptować plany remontowe jednego ze swoich sąsiadów. Jeśli blok, czy budynek wielorodzinny posiada własny odrębny ciepłomierz i jest rozliczany indywidualnie ze zużycia ciepła, administracja nie utrudnia modernizacji ogrzewania w poszczególnych lokalach i zgoda na ogrzewanie podłogowe jest wydawana. W przypadku, gdy opłaty za ogrzewanie są naliczane ryczałtowo, wyliczenie jednostkowego zużycia energii cieplnej jest niemożliwe i pozostali lokatorzy mogą się sprzeciwiać indywidualnym zmianom. Na ogrzewanie podłogowe można położyć także drewnianą podłogę Kwestie techiczne: czy ogrzewanie podłogowe jest możliwe w montażu? Inną konieczną sprawą do załatwienia przed staraniem się o zgodę na montaż ogrzewania podłogowego w bloku jest ustalenie kwestii technicznych. Szczególnie w budynkach starszych zachodzi konieczność oceny wytrzymałości stropów. Każdy system ogrzewania podłogowego wymaga zastosowania odpowiedniej izolacji termicznej pod systemem rur albo pod folią grzewczą; ostatecznie chodzi nam o ogrzewania przestrzeni nad podłogą własnego mieszkania, a nie sufitu u sąsiadów z niższego piętra. Poza grubością i masą warstwy izolacyjnej jeszcze większe znaczenie dla wytrzymałości stropu ma wylewka. Ogrzewanie podłogowe może być powiązane z różnego rodzaju wykładzinami podłogowymi. W tym momencie możemy odrzucić kolejny mit, że na ogrzewanie podłogowe można kłaść tylko płytki ceramiczne. W rzeczywistości ten typ ogrzewania może być powiązany nawet z posadzką z żywicy epoksydowej, co daje dodatkowe możliwości urządzania wnętrza. Jaka podłoga na ogrzewanie podłogowe? Płytki ceramiczne sprawdzają się doskonale w kuchni, łazience albo na korytarzu, ale nie ma potrzeby, aby wykładać nimi podłogę w salonie albo pokoju dla dzieci. Znacznie efektowniej i przytulniej na ogrzewanej podłodze będzie wyglądało drewno, panele albo nawet żywica epoksydowa. Żadna wykładzina podłogowa (z żywicą epoksydową włącznie) nie może być układana bezpośrednio na elementach grzewczych. Z tego względu warstwa zabudowy tych elementów będzie stanowiła znaczące dodatkowe obciążenie stropu. Ta warstwa powiększona o grubość wylewki nie pozostanie też bez wpływu na wysokość mieszkania. W przypadku niskich mieszkań w bloku korzystny będzie wybór folii grzewczej, która odznacza się minimalną grubością. Ogrzewanie podłogowe w całym mieszkaniu, czy tylko w części? Jeżeli formalności zostały załatwione i zgoda na instalację ogrzewania podłogowego w mieszkaniu w bloku wydana, można wyjaśnić sobie kolejny mit o tym, że na ogrzewanej podłodze nie mogą stać duże meble. Z pewnością nie montuje się elementów grzewczych pod ciągiem szaf, wanną, czy kabiną prysznicową. Nie ma natomiast przeszkód, aby wybrać meble na nóżkach, które pozwolą na swobodną cyrkulację ogrzanego powietrza. Stropom stawiane są wysokie wymagania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego, szczególnie gdy są elementami dróg ewakuacyjnych. Wymagania ze względu na bezpieczeństwo pożarowe Podstawowym dokumentem określającym wymagania z zakresu bezpieczeństwa pożarowego dla stropów budynków mieszkalnych jest rozporządzenie [1], w którym w dziale VI określono ogólne wymagania z zakresu bezpieczeństwa pożarowego dla budynków. Kluczowe informacje zamieszczono już w pierwszym paragrafie tego działu (§ 207 [1]), w którym wymaga się, aby budynek, a więc i stropy, był zaprojektowany i wykonany w sposób zapewniający w razie pożaru: nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia, ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku możliwość ewakuacji ludzi, a także żeby uwzględniono bezpieczeństwo ekip ratowniczych. Rys. Układy warstw płyt żelbetowych rozpatrywanych w metodzie tabelarycznej Biorąc pod uwagę, że stropy, w szczególności na drogach komunikacyjnych, są elementem dróg ewakuacyjnych, wymagania im stawiane w zakresie bezpieczeństwa pożarowego są wysokie. Podobnie jak inne wymagania ogniowe zależą one od klasyfikacji budynku. W świetle § 209 [1] budynki mieszkalne należą do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV i możemy je podzielić na: niskie (N) – o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie; średniowysokie (SW) – o wysokości od 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie; wysokie (W) – o wysokości od 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie; wysokościowe (WW) – powyżej 55 m nad poziomem terenu. W zależności od grupy wysokości budynki mieszkalne zgodnie z § 212 [1] muszą spełnić wymagania odpowiedniej klasy odporności pożarowej: (N) – klasa D, (SW) – klasa C, (W) – klasa B, (WW) – klasa B, przy czym wyłączone są z tego (§ 213 [1]) jednorodzinne budynki mieszkalne, do trzech kondygnacji nadziemnych włącznie, dla których nie są stawiane wymagania w zakresie klasy odporności pożarowej. Fot. 1a Strop gęstożebrowy na belkach sprężonych, rozpiętość w świetle podpór 424 cm, grubość 36,5 cm, pustaki betonowe o wysokości 20 cm i szerokości 53 cm. Strona nienagrzewana, widok przed badaniem Klasie odporności pożarowej budynku przypisana jest klasa odporności ogniowej elementów budynków, co w przypadku stropów oznacza spełnienie następujących wymagań: klasa D – REI 30, klasa C – REI 60, klasa B – REI 60, gdzie: R – oznacza nośność ogniową, E – szczelność ogniową, I – izolacyjność ogniową. Należy zastrzec, że w przypadku kiedy stropy budynków mieszkalnych pełnią jednocześnie funkcję głównej konstrukcji nośnej, należy spełnić wymagania dodatkowe: klasa D – R 30, klasa C – R 60, klasa B – R 120. W przypadku klasy C i D wydaje się, że wymagania są tożsame i spełnienie kryterium np. REI 30 oznacza jednocześnie spełnienie kryterium R 30. Nie jest to prawdą, ponieważ kryterium REI oznacza oddziaływanie pożaru standardowego z jednej strony, w przypadku stropów od dołu, przy odpowiednim wytężeniu stropu (poziomie obciążenia), natomiast kryterium R oznacza oddziaływanie standardowego pożaru z dwóch stron jednocześnie przy założonym obciążeniu stropu, w przypadku stropów – od góry i dołu, co jest wymaganiem znacznie ostrzejszym i trudniejszym do uzyskania. W opinii autora artykułu nakładanie na stropy kryterium R przy jednoczesnym spełnieniu kryterium REI z merytorycznego punktu widzenia nie ma racjonalnego uzasadnienia. Fot. 1b Strop jak na fot. 1a po 120 min oddziaływania standardowego Kolejne uszczegółowienie przepisów (§ 217 [1]) dotyczy stropów w budynkach zawierających dwa mieszkania, którym stawia się wymaganie REI 30. Bardzo istotne ograniczenie stawiane stropom związane jest z przypadkiem, kiedy pełnią one dodatkowo funkcję oddzielenia przeciwpożarowego. Paragraf 232 [1] nakazuje, by takie stropy były wykonane z materiałów niepalnych, co zgodnie z załącznikiem nr 3 pkt 1 [1] oznacza możliwość stosowania jedynie materiałów klasy reakcji na ogień: A1; A2-s1, d0; A2-s2, d0; A2-s3, d0. Analiza przedstawionych przepisów wskazuje na konieczność spełnienia przez stropy budynków mieszkalnych w zakresie bezpieczeństwa pożarowego wymagań przede wszystkim z zakresu odporności ogniowej, a jedynie w przypadku stropów stanowiących oddzielenie przeciwpożarowe stawiane jest dodatkowe wymaganie dotyczące wykonania stropów z materiałów niepalnych. Teoretycznie oznaczałoby to, że istnieje możliwość wykonywania poza oddzieleniami przeciwpożarowymi stropów z materiałów palnych, które mają wymaganą odporność ogniową, np. drewnianych. W rzeczywistości stosowanie drewna do konstruowania stropów w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych natrafia na bardzo trudną do przekroczenia barierę wynikającą po części z doświadczeń historycznych (wojna, zniszczenia i wypalenia stropów palnych), konstrukcyjnych, trwałościowych oraz formalnych. Paragraf 216 pkt 2 [1] stanowi że stropy w budynkach powinny być nierozprzestrzeniające ognia, a w określonych warunkach dopuszcza się stosowanie rozwiązań słabo rozprzestrzeniających ogień, np. w przypadku budynków mieszkalnych o jednej kondygnacji nadziemnej. W tym momencie natrafiamy na podstawowy problem interpretacyjny. Rozprzestrzenianie ognia dotyczy elementów budynku i bada się je przede wszystkim dla dachów i ścian zewnętrznych. W pozostałych przypadkach, dla których brak jest odpowiedniej normy badawczej, zgodnie z załącznikiem nr 3 pkt 2 [1] cechę rozprzestrzeniania ognia dla elementów przypisuje się na podstawie klasy reakcji na ogień elementów składowych. I tak za nierozprzestrzeniające ognia elementy budynku uważa się elementy wykonane z wyrobów klasy reakcji na ogień: A1; A2-s1, d0; A2-s2, d0; A2-s3, d0; B-s1, d0; Bs-2, d0 oraz Bs-3, d0 lub stanowiące wyrób o klasie reakcji na ogień: A1; A2-s1, d0; A2-s2, d0; A2-s3, d0; B-s1, d0; B-s2, d0 oraz B-s3, d0, przy czym warstwa izolacyjna elementów warstwowych powinna mieć klasę reakcji na ogień co najmniej E. Za elementy słabo rozprzestrzeniające ogień uważa się elementy: wykonane z wyrobów klasy reakcji na ogień: C-s1, d0; C-s2, d0; C-s3, d0 oraz D-s1, d0, lub stanowiące wyrób o klasie reakcji na ogień: C-s1, d0; C-s2, d0; C-s3, d0 oraz D-s1, d0, przy czym warstwa izolacyjna elementów warstwowych powinna mieć klasę reakcji na ogień co najmniej E. Fot. 1c Strop jak na fot. 1a po 120 min oddziaływania standardowego. Widok od strony nagrzewanej (od strony pieca). Widoczne odpadnięcie dolnych ścianek pustaków Biorąc pod uwagę, że niezabezpieczone drewno zazwyczaj posiada klasę reakcji na ogień D, oznacza to formalny zakaz stosowania drewna do konstruowania stropów budynków mieszkalnych, z wyłączeniem budynków jednorodzinnych, o których wspomniano wyżej, którym nie są stawiane wymagania pożarowe. Nie jest jednocześnie uwzględniany fakt, że sam strop jako element oddzielający, składający się z wielu warstw, w tym konstrukcyjnej z drewna, może być nierozprzestrzeniający ognia przy weryfikacji badawczej według dostępnych metod. Takie podejście oznacza, że z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych stosuje się stropy niepalne, przede wszystkim żelbetowe (monolityczne, prefabrykowane, mieszane, np. typu filigran, sprężone) oraz stropy gęstożebrowe [8]. Teoretycznie istnieje możliwość stosowania również stropów stalowych (stal ma klasę reakcji na ogień A1) [9], jednakże ze względu na niewystarczającą odporność ogniową konstrukcji stalowych i konieczność ich dodatkowego zabezpieczania z przyczyn praktycznych oraz ekonomicznych tego typu rozwiązania nie są tak rozpowszechnione jak rozwiązania betonowe. Fot. 2a Strona nienagrzewana żelbetowej płyty o grubości 15 cm. Oddziaływanie standardowe od dołu. T = 0 min Metody oceny stropów budynków mieszkalnych ze względu na bezpieczeństwo pożarowe Metody obliczeniowe Przystępując do weryfikacji parametrów ogniowych stropów budynków mieszkalnych, możemy wykorzystać jedną z kilku metod. Najdokładniejszą z nich jest metoda oparta na fizycznym badaniu ogniowym elementu wielkowymiarowego, ze wszystkimi realnie występującymi warstwami oraz obciążeniami [7]. Uzyskany wynik odpowiada rzeczywistej odporności ogniowej elementu i zazwyczaj jest korzystniejszy od wyników otrzymanych na drodze obliczeniowej. Pozostałe metody oceny opierają się na metodach obliczeniowych przedstawionych w Eurokodach przypisanych poszczególnym rodzajom konstrukcji. W przypadku elementów żelbetowych jest to norma PN-EN 1992-1-2 [2], która przewiduje do oceny odporności ogniowej elementów trzy metody: tabelaryczna, uproszczona oraz ogólna. Fot. 2b Strona nienagrzewana żelbetowej płyty o grubości 15 cm. Oddziaływanie standardowe od dołu. T = 30 min Najprostsza w zastosowaniu jest metoda tabelaryczna, która uwzględnia najczęściej występujące w praktyce rozwiązania stropów (rys. 1). Bazą dla tej metody są doświadczenia badawcze zebrane z wielu ośrodków i pewnego rodzaju uśrednienie uzyskanych w nich wyników. Oszacowanie odporności ogniowej stropów żelbetowych przy użyciu tablic jest stosunkowo niekłopotliwe, należy jedynie pamiętać o spełnieniu warunków przypisanych dla danego rodzaju stropu. Przedstawione w tabl. 1 wartości dla płyty monolitycznej swobodnie podpartej obowiązują pod następującymi warunkami: – minimalna grubość płyty hs spełnia kryteria szczelności i izolacyjności (EI), – warstwy wykończeniowe podłogi mają wpływ na funkcję oddzielającą proporcjonalnie do ich grubości, – jeśli wymagane jest spełnienie tylko kryterium nośności R, to grubość płyty można przyjmować zgodnie z wymaganiami PN-EN 1992-1-1 [3] przy projektowaniu w warunkach normalnych. Tabl. 1 Płyty monolityczne swobodnie podparte W przypadku monolitycznych płyt ciągłych minimalne odległości osiowe i grubości, podane w tabl. 1 dla przypadku Ly/Lx ≤ 1,5, mają również zastosowanie do jedno- lub dwukierunkowo zbrojonych płyt ciągłych. Należy jednak pamiętać o spełnieniu następujących warunków: – redystrybucja momentów nie przekracza 15%; – zapewniono minimalne zbrojenie górne As ≥ 0,005 Ac nad podporą pośrednią, w każdym przypadku gdy: – stosuje się zbrojenie obrabiane na zimno, – w płytach ciągłych dwuprzęsłowych, gdzie postanowienia projektowe zgodne z Eurokodem [3] i/lub odpowiednia konstrukcja nie zapewniają ograniczenia zginania na końcowych podporach, – nie ma możliwości redystrybucji efektów obciążenia w kierunku poprzecznym do kierunku przęsła. W układach płytowo-słupowych, dla płyt płaskich, zależność między odpornością ogniową a wymiarami płyty, pod warunkiem spełnienia poniższych warunków, przedstawiono w tabl. 2: – redystrybucja momentów nie przekracza 15% w temperaturze otoczenia; – dla klas odporności ogniowej REI 90 i wyższych przynajmniej 20% całkowitego zbrojenia górnego, w każdym kierunku ponad podporami pośrednimi, wymaganego przez normę [3], powinno być ciągłe na całej długości przęsła (zbrojenie to należy lokować w pasie nad słupami); – minimalnych grubości płyty nie można zmniejszać (np. przez uwzględnienie warstw wykończeniowych stropów); – odległość osiowa a oznacza odległość osiową zbrojenia bliższego powierzchni. Fot. 2c Strona nienagrzewana żelbetowej płyty o grubości 15 cm. Oddziaływanie standardowe od dołu. T = 60 min W przypadku płyt żebrowych Eurokod [2] również przewiduje stosowanie metod tabelarycznych, przy czym dla danej klasy odporności ogniowej uwzględnia się szerokość żeber oraz odległość osiową zbrojenia żebra, a także podobnie jak poprzednio grubość płyty i odległość osiową zbrojenia w płycie. Do uproszczonych metod oceny należą metoda izotermy 500oC oraz metoda strefowa. W metodzie izotermy 500°C przyjmuje się uproszczoną hipotezę, mówiącą, że beton w całości traci swe właściwości wytrzymałościowe po przekroczeniu temperatury 500°C, poniżej zaś tej temperatury zachowuje pełną wytrzymałość. Zbrojenie rozpatruje się normalnie, uwzględniając redukcję wynikającą z jego temperatury. Położenie izotermy 500°C zaleca się określać na podstawie analizy termicznej lub za pomocą typowych map izoterm (profili temperatury), zamieszczonych w normie [2]. Tabl. 2 Płyty płaskie (układy płytowo-słupowe) Standardowa odporność ogniowa Minimalne wymiary [mm] Grubość płyty hs Odległość osiowa a REI 30 150 10* REI 60 180 15* REI 90 200 25 REI 120 200 35 REI 180 200 45 REI 240 200 50 * Zwykle decydująca jest otulina wymagana przez [3]. Ostatnim typem metod obliczeniowych są zaawansowane metody obliczeń, wymagające zarówno odpowiedniego przygotowania merytorycznego, jak i niezbędnego wyposażenia. Eurokod [2] podaje jedynie ogólne jej zasady: – Analiza powinna realistycznie odzwierciedlać zachowanie stropów w pożarze, uwzględniając zjawiska wynikające ze zmiany właściwości termicznych i wytrzymałościowych materiałów wraz z temperaturą. – Zaleca się opracowanie i korzystanie z dwóch modeli konstrukcji: – modelu odpowiedzi termicznej, – modelu odpowiedzi mechanicznej. – Model mechaniczny powinien, poza wpływem temperatury na właściwości betonu i stali, uwzględniać także efekty oddziaływań pośrednich pożaru, tzn. wzrost sił wewnętrznych i naprężeń w warunkach ograniczenia możliwości deformacji, a także ewentualne duże przemieszczenia elementów, plastyczną redystrybucję sił wewnętrznych i efekty pełzania. – Wykorzystywana metodyka analizy i obliczeń powinna znaleźć uzasadnienie i potwierdzenie w rezultatach badań. – W ujęciu praktycznym opracowanie i aplikacja zaawansowanych modeli obliczeniowych konstrukcji w warunkach pożarowych oznacza komputerowe symulacje wykonywane na numerycznych modelach konstrukcji przy wykorzystaniu systemów nieliniowej analizy konstrukcji, wcześniej poddanych walidacji ze względu na zgodność rozwiązań numerycznych z wynikami badań ogniowych. Podsumowując tę część artykułu, należy zaznaczyć, że z obliczeniowych metod określania odporności ogniowej żelbetowych stropów budynków mieszkalnych najprościej jest skorzystać z metody tabelarycznej, która w znakomitej większości przypadków (poza stropami kanałowymi) pozwala na bezpieczne oszacowanie odporności ogniowej stropu. W szczególnych przypadkach można skorzystać z bardziej zaawansowanych metod obliczeniowych. Fot. 2d Strona nienagrzewana żelbetowej płyty o grubości 15 cm. Oddziaływanie standardowe od dołu. T = 120 min Metody badawcze Najlepszą i najdokładniejszą metodą wyznaczenia odporności ogniowej stropów budynków mieszkalnych jest badanie laboratoryjne. Metodę określenia odporności ogniowej stropów opisano w normach PN-EN 1365- 2:2014 Badania odporności ogniowej elementów nośnych – Część 2: Stropy i dachy [4] oraz PN-EN 1363-1:2012 Badania odporności ogniowej – Część 1: Wymagania ogólne [5], gdzie podano warunki nagrzewania panujące w piecu badawczym. Minimalny wymiar badanego stropu wynosi 3 m x 4 m. W przypadku badania nie ma znaczenia konstrukcja stropu i bardzo często badane są takie rozwiązania, których nie można oszacować metodą tabelaryczną, np. płyty kanałowe, stropy sprężone, stropy gestożebrowe (fot. 1a-1c), a także żelbetowe pełne, jeśli chcemy uzyskać rzeczywistą, a nie szacunkową odporność ogniową. W przypadku tych ostatnich istotna jest zawartość wody w betonie, która wpływa na wiele zjawisk w betonie podczas oddziaływania temperatury, co ilustrują fot. 2a-2d przedstawiające rzeczywiste zachowanie płyty żelbetowej pełnej o wymiarach 3,2 m (szerokość) x 4,9 m (długość) x 15 cm (grubość), wykonanej z betonu C20/25 o zawartości wilgoci ok. 2,5% podczas badania odporności ogniowej wg scenariusza pożaru standardowego. Kolejne fotografie pokazują stronę nienagrzewaną płyty, na której przez większość część czasu trwania badania utrzymuje się woda, uwolniona z betonowego stropu. Wśród kryteriów oceny stropów w zakresie odporności ogniowej, w przypadku stropów omawianych w artykule, szczególne znaczenie ma nośność ogniowa R, która determinuje spełnienie pozostałych wymagań. Z pozostałymi kryteriami – to jest szczelnością E i izolacyjnością I ogniową – zazwyczaj podczas badania nie ma problemów. W przypadku stropów utrata nośności ogniowej następuje, gdy: – przekroczone jest ugięcie: D = L2/ (400•d) [mm], – przekroczona jest szybkość narastania ugięcia: dD/dt = L2/(9000•d) [mm/min] gdzie: L – rozpiętość w osiach podpór [mm], d – odległość od skrajnego włókna projektowej strefy ściskanej przekroju konstrukcyjnego w temperaturze normalnej do skrajnego włókna projektowej strefy rozciąganej w temperaturze normalnej [mm]. Fot. 3 Strop żelbetowy z wypełnieniami typu cobiax Podsumowanie Przepisy z zakresu bezpieczeństwa pożarowego determinują rodzaj materiału, a tym samym i konstrukcję stropów stosowanych w budownictwie mieszkaniowym, innym niż jednorodzinne, gdzie wymagania pożarowe nie są określone i można wykorzystywać wszelkie rozwiązania konstrukcyjne, w tym i drewniane. W stropach budynków wielorodzinnych można stosować materiały, które nie rozprzestrzeniają ognia, co znacznie zawęża wybór materiałów konstrukcyjnych. Największy udział mają stropy betonowe, w dowolnej konfiguracji zarówno prefabrykowane, jak i monolityczne, żelbetowe i sprężone, przy czym należy pamiętać, że stropy kanałowe czy z wypełnieniami, np. typu cobiax (fot. 3), ze względu na otwory mają zaburzony przepływ ciepła w elemencie i ich odporności ogniowej nie da się w prosty sposób oszacować – zaleca się zawsze badanie ogniowe. Drugą grupą stropów, dosyć często wykorzystywaną, są rozwiązania gęstożebrowe, z pustakami betonowymi lub ceramicznymi, dla których też każdorazowo należy wyznaczać odporność ogniową na drodze badawczej. Stropy stalowe w budownictwie mieszkaniowym występują na tyle rzadko – głównie w adaptowanych na cele mieszkaniowe starych fabrykach i magazynach (mieszkaniach typu loft), które dodatkowo należy zabezpieczać ogniochronnie, co jest operacją podwyższającą koszty – że pominięto ich omówienie w tym artykule. dr inż. Paweł Sulik Zakład Badań Ogniowych Instytut Techniki Budowlanej Zdjęcia: archiwum ITB Literatura Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późniejszymi zmianami). PN-EN 1992-1-2 Eurokod 2. Projektowanie konstrukcji z betonu. Część 1-2: Reguły ogólne. Projektowanie z uwagi na warunki pożarowe. PN-EN 1992-1-1 Eurokod 2. Projektowanie konstrukcji z betonu. Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków. PN-EN 1365-2:2014 Badania odporności ogniowej elementów nośnych – Część 2: Stropy i dachy. PN-EN 1363-1:2012 Badania odporności ogniowej – Część 1: Wymagania ogólne. PN-EN 13501-2+A1:2016 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnych. P. Sulik, P Wróbel, Oddziaływania na konstrukcje w warunkach pożaru wg PN-EN 1991-1-2, „Materiały Budowlane”, nr 10/2011. G. Woźniak, P Turkowski, Projektowanie konstrukcji z betonu z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 2, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2013. P. Turkowski, P. Sulik, Projektowanie konstrukcji stalowych z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 3, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2015.

grubość stropu w budynku wielorodzinnym